Хятадын агаарын тээврийн компани онгоцны үйлчлэгч бусад ажилчдаа маш хатуу шаардлага тавьдаг аж. Онгоцны үйлчлэгч нарыг зөвхөн цай хоол зөөж, таны тав тухыг хангадаг гэж бодож байна уу.  Тэдний сайхан инээмсэглэлийн цаана маш чанга хатуу бэлтгэл дэг журам, олон цагийн бэлтгэл сургуулилт нуугддаг.

Хятадын агаарын тээврийн компани Сичуан мужийн их сургуульд онгоцны үйлчлэгч бэлтгэх тусгай ангитай бөгөөд охидыг тусгай сургалтад хамруулж шалгарч үлдсэн охидыг үндсэн ажилтнаар авдаг юм. Тэдгээр охидыг өдөр бүр сорьж хамгийн өв тэгш бие хаа, инээмсэглэл, авьяас чадвар, логик сэтгэлгээ, авхаалж самбаа төгс бүрэлдсэн  цор ганц хүнд л ажил олгодог.

Жишээлбэл сайхан инээмсэглэлийн тул шүдэндээ савх зуух, цэх зогоохын тулд толгой дээрээ устай сав тогтоож алхах гэх мэт ур чадварын дасгал тогтмол хийдэг юм байна. Ингэснээр компанийнхаа нэр төрийг хэрэгчлэгддэд таниулна гэж үздэг юм. Үүгээр ч зогсохгүй тэнцвэрийн дасгал хийлгэхийн тулд бүсгүйчүүдийн толгой дээр шилтэй лонх байрлуулж гурван минутын турш тогтоож чадсаныг ажилд авдаг байна.

Мөн таны өөдөөс цэх харж зогсохын тулд өвдөг хоорондоо цаас байрлуулж ямар ч зай завсаргүй болтол тогтоох хүртэл нь зогсоодог гэнэ.

Ингээд болоогүй онгоцны үйлчлэгч нарыг ямар  ч үед биеэ зөв авч явах ёстой гэж сургадаг бөгөөд бүхий л нислэгийн үед тэд ямар нэгэн эвгүй хөдөлгөөн хийх эрхгүй байдаг.

Дээр дурдсанчлан үйлчлүүлэгчийнхээ аюулгүй байдлыг хамгаас чухалд тооцож өдөр бүр такевондогийн тусгай хичээл ордог гэнэ. Ингэснээр ямар нэгэн аюултай мөчид халдлагаас хамгаалж бүхээг дэх зорчигч нарыг аврахын тулд шаргуу бэлтгэл хийдэг юм. Ингээд эцсийн шатанд тэнцсэн хүнийг ажилд авч албан ёсоор багын гишүүнээр бүртгэдэг.

Эх сурвалж:Undesten.mn

… Цагаан сарын шинийн гурван. Аварга том тарган сүүлтэй ууц, таваар таван давхар өрж жаргал зовлон.. жаргалаар дуусгасан ул боовны араас өвөөгийн магнай дөнгөж харагдах нь өвөө намхан болохоор тэр үү, эсвэл би намхан болохоор тэр үү ойлгож ядан суулаа. Эмээ урдуур салад, бууз барин эргэлдэж зай муутай өрөөнд замын бөглөрөл үүсгэсэн тул үйлчлэгчээр томилогдсон үеэл эгч нарт зэмлүүлнэ. Би бас эр хүн юм гэсэндээ эмээгээ өмөөрч хэдэн үг хэлээдэхвэл өвөө тээр цаанаас хүд хүд инээлгэж байснаа ханиалгаад, идэш уушаа тохируулаагүй хэрэгт орж эмээд бас загнуулж амжив. Золголт дууссан хирнээ л өвөө эмээдээ эрхэлж, бууз хороолцох гээд өдөр болгон шахуу хүний бөглөө болж ирнэ. Тэрийгээ хамаатан садантайгаа танилцаж, нэр усаа мэдэлцэх гэсэн нэрийн дор нууцалсан биш ах эгч нараас сүрхий магтаалын үг сонсов. “Бага балчир гэлтгүй ухаантай бодолтой шүү миний дүү” гэж ам амандаа л тэд маань сайшааж байхад амаараа дүүрэн бууз хийчихээд амттайг нь гайхан сууж байлаа, би.

Хонх дуугарч эгч нар сандралдан гүйлдэхэд гаднаас хамаатан бололтой баахан улс орж ирэв. Тэд өвөө эмээ хоёртой золголт хийн, эгнүүлж тавьсан сандал эхнээсээ эзэнтэй болж байв. Би ч ам мөлтөс идэж дуусаад эгч нарт туслахаар гал тогооны өрөө рүү зугтаалаа. Гэтэл бэлэг өгөх хүмүүсийн тоо гаргах чухал ажилд томилогдож, эргээд өвөөгийн дэргэд очиж суух хэрэгтэй болчихов. Зочид дундаас хэл ам нь гүйцэгдэхгүй цэцэн цэлмэг эгч л ганцаараа шахуу ярьж, бусад нь уулга алдан хүч нэмцгээж байна. Тэгтэл ч өнөөх эгч өндийн босоод намайг чиглэн харав.

Хүүе, энэ Саарал ахын хүү юу? гэхэд өвөө толгой дохив.
Сүрхий хөөрхөн хүү болсон байх чинь ээ. За миний хүү босоод ир гэж дуудав.
Үнсэлт, шүлсдэлт… Би ер  нь том эрэгтэй хүүхэд болчихоод байхад ичих ч үгүй хацар дээр үнсдэг ажаа нарт тийм ч таатай ханддаггүй л дээ. Ингээд яах ч арга байхгүй тул дурамжхан яваад очлоо. Барьж аваад үнэрлэж байна. Амар мэндээ мэдэж, сар шинэдээ сайхан шинэлж буй эсэхээ ярилцав. Тэгтэл эгч цааш эргэж хараад:

За миний охин сайн хараад ав. Энэ Саарал ахын чинь хүү. Та нар ч бараг нэг үеийн хүүхдүүд байхаа даа. Бие биенээ танихгүй явж байж энд тэнд учраад дурлаж, хайралчихав.
Ард нь сууж байсан жижигхэн охиныг дөнгөж сая л анзааран харвал, тэр ч бас намайг харчихаад ичиж байгаа нь андашгүй. Би ч гэсэн гэнэтийн энэ үгэнд үнэхээр их ичив. Очиж очиж над дээр жишээ авсан нь онцгүй санагдав. Нөгөө эгч ч үргэлжлүүлээд:

Та хэд ер нь хүн амьтантай учирч нөхөрлөх юм бол зохиолч Намсрай гуайн хамаатан биш биз гээд асуучихаж байхгүй юу. Тэр хүний хамаатан л гэвэл тэгээд сууж болохгүй шүү дээ. Тиймээ Банзрагч гуай? гэж хэнэг ч үгүй өвөө рүү харж хэлэв. Өвөө ч бас л толгой дохиод хамрын тамхиа үнэрлэж суулаа. Эмээ харин нөгөө эгчид хань болж:
Тийм шүү. Сайн хүний нэрийг гурав зарж иднэ гэдэг бол бид ч буурайнхаа нэрийг өчнөөн л зарж идэж байна даа. Цаашдаа ч бас тэр хүний хамаатан садан гэдгээ энд тэнд хэлж их л нүүрийн буянтай явцгаах хүмүүс дээ гэж инээлээ.
Энэ яриа эхэндээ надад онц сонирхолгүй санагдаж, ичсэндээ гараад явчихмаар байсан боловч удалгүй анхаарлын төвд орж, цаашлаад бүр ноцтой асуудал шиг санагдаж эхлэв. Учир нь надад ярих дуртай ээжийнхээ араас хааяахан цухуйж харагдах үсээ хоёр сүлжсэн ягаахан хацартай, хар алаг нүдтэй охин хачин их таалагдаад эхэлсэн юм. Дөнгөж төрсөн хүүхдийнх шиг хав хар нүдийг нь хараад  л баймаар санагдаж, ичингүйрэн инээмсэглэх нь дэндүү хөөрхөн тул өвөөгийн гараас тас атгаад гөлөрчихсөн сууж байлаа. Баларсан юм. Тэр яахаараа ийм хөөрхөн байдаг билээ??? Яг ингэж бодож суутал гал тогооны өрөөнөөс эгч намайг дуудах нь сонсогдов. Би гүйн очлоо.

За хэдэн том хүн, хэдэн хүүхэд байна?
Нэг… Би гөлөрсөн чигээрээ хариултал, эгч нар татаж чангаагаад дахиад л асуув.
Хэдэн хүн байна аа?
Нэг охин байна. Миний үеийн… Бас нэг эгч. Тэр ээж нь юм шиг байна лээ.
Хүүе. Чи чинь хүн тоолох гэж орчихоод идэж идэж гарч ирсэн юм уу хаашаа юм. Хоёрхон хүн байсан бол бид нар өөрсдөө тоолчихгүй яахав дээ… гэж эгч нар аашлав. Үнэндээ би бусад хүнийг харж амжаагүй байсан юм. Шал  дэмий тэр өрөө рүү орлоо гэж гуниглан бодохыг минь хэн ч анзаарсангүй.
Надад маш том асуудал тулгарлаа. Болохгүй гэж анхааруулан хэлсээр байж танилцуулсан тэр охинд анхны харцаар дурлана гэдэг дээд зэргийн тэнэглэл.

Удалгүй хамаатнууд явах цаг боллоо. Би гал тогооноос гаралгүй хаалга хаагдах хүртэл чимээ чагнан зогсов. Эгч нар ширээн дээгүүрхийг цэгцэлж, эмээ өвөөгийн аяганд бүлээн бууз хийж өгөөд их л дотно харагдана. Минут ч болоогүй байхад хонх дахиад л дуугарав. Би гүйж очоод хаалгаа нээтэл хамаатан охин өөдөөс хараад зогсож байх нь тэр…

Ээж цүнхээ ханын тавиур дээр тавиад мартчихсан байна гэнэ ээ. Ингэж хэлэхэд нь хариу олигтой ч үг дуугарч чадалгүй хаалгаа тэр чигт нь орхиод зочны өрөө рүү орж хайлаа. Эмээ өвөөд тайлбар ч тавих завдалгүй цүнхийг нь шүүрээд үүдэнд ирэхэд өнөөх хамаатан хүлээсээр зогсож байв.
Энэ мөн үү? гэж асуулаа. Мэдээж мөн гэдэг нь тодорхой. Утгагүй юм асуучихсан санагдаад шууд л хаалгаа хаахын түүс болов. Харин тэр хөөрхөн инээгээд:
Мөн мөн. Баярлалаа гэж хэлээд гараас минь цүнхийг авлаа.
Хаалга хаагдсан ч хөдлөлгүй их удаан зогслоо. Эмээ хоёр тийш найгасаар үүдний өрөөнд орж ирээд, хаалга руу сүрхий гэгч нь хараад намайг ч бас ажиглах нь нүдний буланд мэдэгдэв. “Нөгөө яриа эгч цүнхээ мартсан гэнэ” . Өөр юу ч хэлэхгүй эмээгийн хажуугаар зөрөөд угаалгын өрөөнд орлоо. Гомдолтой санагадав. Яахаараа энэ охин хамаатан байдаг билээ?

Анхны харцаар дурлана гэдэг ийм  мэдрэмж байх нь гэсэн бүдэг бадаг төсөөлөлтэй боллоо. Хоёр долоо хоногийн дараа гэхэд бага багаар тэр мэдрэмж бүдгэрсээр догдлох нь багасч харин догдлох ямар байлаа даа гэж санахыг оролддог болов.

Дүүргийн сургуулиуд дунд зохиогддог шатрын тэмцээний өдөр. Би азаар шалгарч мундаг хүүхдүүдтэй өрсөлдөхөөр дүүргийн байран дээр яваад очлоо. Эхний хүүхдээ амархан дуглаж хоёр дахь хүүхэдтэй тэнцээд дуусав. Гурав дахь тоглолтоо хийхээр хоосон ширээнд хүлээж суутал хамаатны ягаан хацарт хөөрхөн охин урд минь ирээд суух нь тэр. Энд ингэж таарах ч гэж дээ. Сандарсандаа шатрын хүү, бэрс, тэрэг, тэмээгээ ч ялган харахаа байж хүүе гэхийн завдалгүй шаглуулчихлаа. Биеийн тамирын багш мөрөн дээр гараа тавиад “Дуусчихлаа даа, одоо харьж болно” гэж хэлэхэд нь ч тоолгүй хамаатнаа гөлрөн сууж байв. Тэгтэл тэр цагаа харснаа:

Чи албаар хожигдчихсон юм биш биз? гэж асуув.
Үгүй, юу гэж дээ. Чи их сайн тоглодог юм байна.
Өвөө, эмээ хоёр чинь сайн уу?
Өө, сайн сайн.
Би хожсон ч байранд орохооргүй болчихсон. Хоёулаа хамт гарах уу?
Дахиж тоглохгүй юм уу?
Чамтай тоглохгүй байсан ч болохоор олон ялагдчихсан байсан юм аа.
Тэр ингэж хэлээд амаа даран инээв. Цүнхээ үүрээд шуудхан гадагш гарахад нь би ч бас дагаад гарлаа. Ойр зуурын сэдвээс эхлээд  хамаатан садныхаа нэр усыг хэлэлцэн, хэн хэн нь мэддэг хүнийхээ тухай бол бүр ч ам уралдан ярьж явахдаа аль хэдийнээс найзууд байсан юм шиг дорхноо л нүүр хагараад ирэв. Хамаатны охин гэрлэн дохио ч харахгүй, юм л бол гарцгүй газраар гүйчих гээд байх нь тэр. Дахиад л замаар гарахдаа холоос хурдтай ирж буй машины урдуур гүйх гэхээр нь би гараас нь татаж болиулав. Тэгтэл тэр надруу гайхан хараад, гараа халаасандаа хийчихэв.

Машин чинь аюултай. Битгий хамаагүй гүйгээд бай л даа гэж би аргадах маягтай хэллээ.
За, дахиж гүйж байхгүй гэж тэр ч толгой дохин зөвшөөрөв.
Хамаатан аа! Чи дугаараа хэлчихээч. Хааяа ярьж байвал зүгээр биздээ?
Тэгье ээ. Цагаан сараар л уулздаг хамаатан байх муухай гэж аав хэлдэг юм.
Бид хоёр дугаараа солилцож, хааяа биш харин ч бүр байнга харилцдаг боллоо. Хичээл зэрэг тарсан үедээ уулзаж гадуур алхангаа гэрийнхэндээ тохиолдсон сонин сайхнаа хуучилдаг байв. Номын санд сууж, заримдаа кино үзнэ. Тэгээд бие биенээ хамаатан гэж дуудсаар нэргүй болцгоолоо.

Нэг өдөр товлосон газраа яваад иртэл хамаатан маань өөр нэг охинтой хамт сууж байв. Тэрийгээ надад танилцуулж, ангийнхаа хамгийн ухаантай, авьяастай сайн охин гээд магтаж эхэллээ. Дотор минь шатах шиг болж, чих дүлийрээд юу ч сонсогдохоо болив. Ямар ч сайхан, хөөрхөн охин байлаа гээд надад сонирхолтой санагдахгүй байлаа. Яагаад гэвэл хамаатан минь хамгийн хөөрхөн нь.. Бодох тусам тэвчишгүй санагдаж би тэр хоёрыг орхиод гэрлүү гээ гүйлээ. Араас дуудах тусам нь хурдан гүйв.

Аав бас яриа эгчийн санаачилгаар хамаатнууд цугларч салхинд гарахаар болцгоов. Уулын цоорхойд нар ээсэн хэсэгхэн газар харлаад майхангаа засахад тохиромжтой болжээ. Шилмүүст модоор дүүрэн ногоон ой хучигдсан цаснаасаа хагацаж ядаад хаврын өдрүүдэд үзэсгэлэнтэй харагддаг аж. Томчуулд туслах гэж хичээсэн ч үгүй, дүү нартай тоглож бужигнах хүсэл ч төрсөнгүй уулнаас урсдаг горхины дэргэд том чулуун дээр суугаад хамаатан охины тухай бодож байлаа. Гэнэтхэн хүйтэн гар нүд дараад, хэн нэгэн нь тоглож байгаа бололтой “Нар уу сар уу?” гэж асуув.

Сар, сар. Алив хурдан тавь, яасан хүйтэн гартай юм бэ? гэж би ууртайгаар хэлтэл чанга дарах ч үгүй шууд л гараа авчихав. Эргээд хартал хамаатан охин зогсож байлаа. Тэр их гомдонгуйгээр:
Яагаад уурлаад байгаа юм бэ? Эртээдээс хойш бүр хариу ч бичихгүй таг болчих юм.
Аан, чи байсан юм уу….  Надад өөр хэлээд байх үг байсангүй. Цаашаа харан чимээгүй суулаа. Тэр дэргэд суугаад:
Эртээд яагаад гүйгээд явчихаж байгаа юм бэ? Тэр охин чамтай уулзах гэж хичнээн догдолж ирсэн гэж санана.
Охинтой танилцмаар байна гэж хэлсэн билүү? Дэмий юм хийж байх юм.
Юу гэж сүржигнээд байгаа юм бэ? Жаахан юм ярьж байгаад явахад амнаас чинь ам уначихгүй л байсан даг.
Би…
Дотор байгаа тэр мэдрэмжийг тайлбарлаж хэлэхэд хэцүү байв. Тиймээс дэргэд нь сууж байж чадамгүй санагдаад босчихлоо. Хамаатан садан бужигналдах майхан руу чиглэн алхахад араас:

Хүүе хамаатан! Яачихаад байгаа юм бэ? гэж ягаан хацарт маань гайхан асуусаар хоцорлоо.
Эрэгтэй хүүхэдтэй эцэг бүхэн л хэлдэг байх… Сахал дөнгөж ургаж байхад нь битгий хусаарай гэж. Эхний ургасан тэр чигээр нь байлгаад л байвал удалгүй шарлаад байхгүй болчихдог юм. Харин нэг л хусчихвал харлаад улам хурдан ургаад муухай болно.  Аав маань яг ингэж хэлээд дуусаагүй шахам байхад нь би угаалгын өрөөнд ороод сахлаа хуссан хүн дээ. Ёстой л аавын хэлснээр одоо тэрний гор нь гарч хэдхэн хоноод л хар хар үснүүд цухуйгаад ирэх нь тээртэй санагдах болсон. Гэтэл дурлаж, хайрлаж болохгүй шүү гэж сануулан хэлсээр байтал нь шууд л дурлаж байдаг. Энэ тэгэхээр миний зан гэж үү? Сахал ч яахав хусаад байхаас өөр аргагүйд хүрсэн юм гэхэд хамаатан охиндоо дурлалаа гээд хаана хүрч төгсөх билээ? Би энэ тухай сүүлийн хэдэн хоног өдөр шөнөгүй бодож, шаналсаар эцэст нь хамаатны ангийн охинтой ч болов уулзах маягаар сэтгэл санаагаа өөрчилөхөөр шийдэв. Маргааш нөгөө газартаа дагуулаад ирээрэй гэж хамаатан охиноос зориудаар гуйлаа.

Хэцүүхэн санагдаж байсан ч намайг гээд уулзах гэж ирсэн охиныг гомдоохгүйн тулд хүчлэн байж хөгжилтэй яриа дэлгэн хичээлээ. Харц минь хамаатан охиноос салахгүй байсан ч тэр харин намайг чиглэж бараг л харсангүй. Ямар нэг зүйл бодох мэт ийш тийш холыг ажиглан суусаар байлаа. Ярианд хүч нэмэн инээд алдаж суух шинэхэн танилыг энэ өдөр би гэрт нь хүргэж өгөхөөр болж,  үргэлж дөхүүлж өгдөг байсан хамаатан маань ганцаараа үлдэхдээ  ч бид хоёрыг тоож харсангүй. “Баяртай” гэж даллаад шууд л явчихад  нь миний дотор бас л гал дүрэлзэн шатаж байлаа.

Хэд хоногийн дараа хамаатны сургууль дээр яваад очлоо. Би хэнтэй уулзах гэж ирснээ өөрөө ч сайн ойлгохгүй байв. Хамаатны найз охин намайг харчихаад баяртайгаар чиглэн ирлээ. Бас надтай танилцуулах санаатай бололтой хэдэн найз охиноо дагуулсан байв. Дөнгөж мэнд мэдээд, гар барив уу үгүй юу хамаатан охин гүйн ирээд:

Хамаатан! Өвөөгийн бие муу байна гэнэ. Хурдан явцгаая гэж сандран хэлэв.
“Саяхан зүв зүгээр байсан өвөө минь яахаараа мууддаг билээ?” гэж намайг бодох зуур тэр ангийхаа охидод “Уучлаарай” гэж хэлээд хамцуйнаас зууран түрүүлж алхав. Би ч даган хамаг л хурдаараа алхаж, бид хоёр бараг буудал хэртэй газар нэг ч үг дуугаралгүй гүйлээ. Тэгтэл тэр гэнэт зогсоод:

Худлаа хэлсэн юм. Уучлаарай, одоо гүйхээ больцгооё гэх нь тэр.
Байрны завсраар ороход хүүхдийн тоглоомын талбайд хүмүүс хараахан эзэгнэж амжаагүй жижигхэн саравч байлаа. Би хамаатнаа хөтөлсөөр тэнд орж суугаад:

Чи зүгээр үү? гэж асуулаа.     Тэр чимээгүй л …
Хүүе! Юм хэлээч ээ… Тэр доошоо харж нилээд удаан суув. Би ч гэсэн хүлээцтэйгээр түүнийг ажиглаж байхдаа яагаад ч юм баяртай байлаа. Өнөөх охидоос салах боломж олгосон тул худлаа хэлж дагуулан гүйсэнд нь уурлаад байх ч юу байх билээ. Тиймээс би жаахан ойртож суугаад:
Баярлалаа гэж хэллээ. Тэр надруу итгэл муутай харж байна.
Юунд?
Нөгөө охиноос холдуулж өгсөнд л байхгүй юу. Өөрийнхөөрөө байж чаддаггүй болохоор тэр лав миний уулзах ёстой охин биш байж таарна.
Тэгвэл надтай хамт байхдаа ямар байдаг вэ? Би энэ асуултанд балмагдаж орхив. Тэр гэнэтхэн ийм зүйл асуудаг нь яаж байгаа юм бол???
Мэдэхгүй. Бодвол өөрийнхөөрөө байдаг болоод л чамтай байнга уулздаг байх аа. Надад ердөө ч хэцүү санагддаггүй.
Аан, ердөө л хэцүү санагддаггүй юм биздээ.
Үгүй ээ. Ер нь бол сайхан санагддаг. Уулзаад баймаар ч юм шиг…
Хамаатан болохоор тэр байх л даа. Тэр санаа алдан өөр тийш харна.
Харин чи?
Би юу? Би энэ тухай хэлж чадахгүй нь ээ. Хэлээд байх юм биш.
Хамаатны охин миний бодож мөрөөдөж явдаг охин. Гэвч би түүнд энэ тухай хэлэх боломжгүй. Хэлэх нь битгий хэл тийм бодол сэтгэлдээ тээх ч эрх байхгүй. Үнэхээр хэлээд байх юм биш. Гэтэл тэр миний бодлыг уншсан юм шиг л ингэж хэлэхэд нь зүрх хүчтэй цохилж эхлэв. Би түүнийг өөрлүүгээ харуулаад, зүгээр л энэ бүхнээ илэрхийлэх гэсэндээ ширтлээ. Гэтэл тэр энгэрт минь наалдаад:

Хачин юмаа. Би чамайг өөр охидтой уулзахыг харж чадахгүй юм. Хамаатандаа дурлаж болохгүй биздээ? Ухаангүй юм энэ сэтгэл.  Утгагүй, уучилж болохгүй дэндүү дураараа юм. Одоо яах ёстой юм бол оо?
Саяхныг хүртэл ийм үгийг би сонсоно гэж найдаж байсангүй. Ганцхан өөрийгөө зэмлэж, гайхширч бас жигшиж явсан атал тэр ч бас… Ингэхэд тэр хэдийнээс ингэж зовсон бол хэмээн бодлоо. Энгэртээ улам чанга наалдуулан тэврээд, эхэр татан уйлж эхлэхэд нь хориглохыг хүссэнгүй. Би баярлах атлаа улам шаналж эхэлсэн сэтгэлийг түүний нулимстай цуг хаа нэгтээ урсаад  одчихоосой гэж л мөрөөдөн байлаа.

*

Бид хоёрын бие биенээ гэсэн сэтгэл юунд ч дийлэгдэхгүй хүчтэйгээр оргилон байлаа. Байн байн уулзаж, боломж гарвал тэврэлдэж бас ичингүйрэн байж үнсэлцэнэ. Энэ бүхний дараа гэм хийсэн юм шиг сэтгэл урагдан шанална. Бодохгүй цаг хором үгүй атлаа тэдгээр бодлуудын ихэнх хувь нь айдас, түгшүүр гомдол… Би тэр цусан холбоо гэгч нь бидний дунд байхгүй бол хичнээн сайхан бэ гэж эрхгүй бодно. Тиймээс нэг өдөр ээжийн дэргэд суугаад нухацтайгаар хэдэн зүйл тодруулахыг хүслээ.

Ээжээ, ингэхэд би үнэхээр аав та хоёрын хүүхэд мөн үү?
Мэдээж энэ мунхаг асуултанд ээж гайхсан нь тодорхой. Гэхдээ их л тайвнаар:

За, миний хүү чинь хаанаас юу сураад ирэв ээ? гэж дооглонгуй асуулаа.
Биш байсан бол надад хайр дурлалаа хамгаалах боломж олдох байсан юм.
Айн? Юу юу гээд байна аа?
Ингэхэд Тунгаа эгчийнх манайхтай яг цусаар холбогдсон хамаатан улс мөн юм уу?
Чи чинь юу асуугаад байна аа? Ойр ойрдоо нилээд ойрын хамаатнууд чинь шүү дээ.
Тэгвэл тэд нар хүүхдээ яг өөрсдөө төрүүлсэн юм уу? Өргөөд авчихсан юм биш үү?
Чи юу яриад байгаа хүүхэд вэ? Би л сонсоогүй юм байна. Хэнтэй юу ярьж байгаад ирсэн юм чи?
Ээж бүр цухалдаад хийж байсан ажлаа хаян надруу харлаа. Гэнэтхэн өөрийнхөө буруу юм ярьж байж бараг л баригдах шахсанаа анзаараад гэрээс гүйн гарав. Гарахдаа “За тоглосон юмаа. Би гарч нэгж авлаа” гэж хэлэхээ мартсангүй. “Энэ муу шаар чинь ер нь барагтай юм ярих нь шив дээ” гэж ээж үглэсээр үлдлээ. Гадаа салхи сэвэлзээд сэтгэл тайвширмаар сайхан байв. Хамаатан руу залгаж хоолойг нь сонсчихоод дээс тоглож буй жижигхэн охидыг харж түр зогслоо. Тэд одоохондоо жаргалтай юм даа. Би хэдий томчуулын хувьд хүүхэд ч гэлээ, өөртөө хүндэдсэн асуудалдаа дарагдаад эдэн шиг юу ч бодолгүй тоглох жаргал минь нэгэнт алга болчихсон байна. Хэдий болтол ийм байдалтай явах юм бол доо. Толгой гудайлган гэртээ ороход гартаа халуун тогооны жийргэвч бээлий өмссөн ээж маань сонин харцаар харсаар хүлээн зогсож байлаа. “Тунгаа эгч чинь ярьж байна” гэж хэлэхэд нь миний зүрх зогсчих шиг л санагдав.

Аан, юу гэж байна?
Чи Тунгаа эгчийнхээ охинтой ойрд овоо уулзаад байгаа юм уу?
Энэ асуултыг асуухдаа ээж “овоо” гэх үгэнд тохирохгүй осолтой харцаар намайг харсаар байв.

Саяхан шатрын тэмцээн дээр таарсан юм. Тэгээд л тэрнээс хойш гайгүй холбоотой байгаа л даа.
Тунгаа эгч чинь харин гайхаад л байна. Сүүлийн…
Ээжийн хэлж буйг сонсолгүй, дундуур нь  шууд таслаад:

Юуг нь гайхах вэ дээ. Өвөө эмээ нь тэр хүүхдийг чинь хүмүүжүүлэхдээ цагаан сараар л уулздаг хамаатнууд муухай гэж хэлсэн гэх чинь билээ. Тэгэхээр нь би муухай хамаатан байхгүй гэсэндээ утсаар ярьж холбоотой байсан юм.
Тэр ч зөв л дөө миний хүү.
Ээж ийнхүү зөвшөөрөн толгой дохиод өнөөх харц нь арай л зөөлрөв. Би ч хэнэггүй царайлан өрөөндөө орлоо. Хамаатан руу яаран залгасан ч холбогдох боломжгүй байв. Арай ямар нэг юм болсон юм биш байгаа? Над шиг элдэв зүйл асууж байгаад баригдсан юм болов уу? Эсвэл тэр ээжээсээ юу ч нуудаггүй болохоор өөрөө хэлчихсэн юм болов уу? Арай үгүй байлгүй дээ. Харин хамт авахуулсан зургаа нуухаа мартчихсан байж болох юм. Би тэр зурган дээр хэрэггүй л түүнийг үнсэж авахууллаа…  Элдвийг бодон шаналсаар нойр ч хүрсэнгүй. Шөнө дунд гар утас дуугарлаа. Хамаатнаас цахилгаан  шуудан ирсэн байв.

“Маргааш дуусгая. Бид буруу замаар явж байна”

*

Шөнөжин түүний явуулсан үгний тухай бодож, өнгөрсөн бүхнийг кино шиг гүйлгэн харсаар дөнгөж үүр цаймагц орноосоо яаран бослоо. Тиймдээ, бид хайр бүхнийг ялдаггүйг ухаарах болсон том хүүхдүүд. Магадгүй хэзээ нэгэн цагт энэ нь хайр байгаагүй гэдгийг мэдээд инээж суух ч юм билүү. Ингэж бодон өөрийгөө тайвшруулах гэсэн ч олигтой нөлөөлсөнгүй. Хамаатнаа хичээлд явахаар байрнаасаа гарч ирэхэд нь гадаа хүлээгээд зогсож байлаа. Тэр намайг хараад урьдынх шигээ баярлан инээсэнгүй. Бид хоёр хөтлөлцөөд гунигтайгаар алхлаа. Хэн ч бидэнд садаа болохгүй, хараад гайхахгүй, хэрэгт дурлахгүй юу ч үгүй хоосон газарт очихоор нилээн удаан алхав. Дулаахан ангид найзууд маань хичээлээ хийж суугаа. Тэд шохоорхсон охидоо өдөж, таалагдсан хөвгүүддээ тусалж, хөнгөхөн баярлаж, хөгжилдөж  өдрийг өнгөрөөгөөд тэр эрч хүчээрээ гадаах салхийг ч тоолгүй инээд алдан харьж яваа даа. Харин бид хоёр хүйтнээс хүйтэн салхи сэтгэлд үлээсэн нартай өдрөөр уулын энгэрт бие биеээ налан үг дуугүй сууж байлаа. Тэр надад нэг ч үг хэлэлгүй зөөлөн уйлсаар л байв. Чанга орилоод сэтгэлээ жаахан ч болов онгойлгоосой гэж бодож байсан ч өр өвтгөмөөр түүний чимээгүй нулимс намайг ч бас уйлуулчихлаа. Эр хүн уйлах ёсгүй гэж ямар хуулинд байгаа билээ. Хамаагүй, би өнөөдөр хангалттай ихээр уйлна. Тоглоомоо булаалгаад ээжийгээ дуудан уйлдаг байсан шигээ хэнээс ч ичилгүй уйлна. Тэгээд түүнийхээ гараас тавиад гэрлүү нь явуулна. Дараагийн цагаан сараар таарахгүй байж, яг л хамаатан шиг харьцаж чаддаг болох хүртлээ харахгүй амьдарна. Өөр ямар ч арга бидэнд үлдээгүй… Би түүнийхээ хоёр хацраас бариад өөрлүүгээ харууллаа. Нус нулимсандаа хутгалдсан өөрийгөө бас түүнийг бүгдийг нэг дор харах шиг болов. Тэр минь том том нулимс унагаад уйлсаар л байв.

Уучлаарай хамаатан! Хүмүүсийн өмнө чамайг хөтлөөд явж чадсангүй. Хэнээс ч нуулгүй дэргэдээ тэврээд алхаж чадсангүй. Инээлгэхийн оронд уйлуулж, үнсэхийн оронд үсийг чинь ч илж чадахгүй нь…
Чиний буруу биш ээ… Сэтгэлээ нуулгүй гаргачихсан миний буруу. Гэхдээ би чамд үнэхээр их…
Би мэднэ ээ. Би эхэлж чамайг хайралсан шүү дээ. Болохгүй гэж хэлсэн тэр цагаас л…
Нээрэн үү?
Тиймээ. Ээжийнхээ араас дөнгөж цухуйгаад ичингүйрэн намайг харахад чинь…
Тэр дахиад л эхэр татан уйлаад эхлэв. Бидэнд одоо ийм юм ярих хэрэг байгаа гэж үү. Тиймдээ, одоо дуусгах цаг болсон. Бид чинь хамаатнууд…

Би түрүүлэн бослоо. Хамаатнаа татан босгоод энгэртээ нэг сайн тэвэрч зогсов. Духан дээр нь удаан гэгч үнэрлээд өөрөөсөө холдууллаа.

Одоо чи яв даа. Хүүхэд насны нэг дурсамж болгоод миний тухай бодлоо сэтгэлдээ хадгалаарай. Гэр бүлийн аялалаар хэнэггүй тоглож, тойрон гүйлдэж хамаатнууд шиг байж чадахгүй ч, хэсэг хугацааны дараа тийм ч их шаналах зүйл биш байжээ гэж бодох байх. “Гэртээ орсон уу” гэж өнөөдөр асууж чадахгүй нь. Болгоомжтой яваарай.
Тэр надад юу ч хэлж чадахгүйг би мэдэж байсан. Нулимсаа арчсан ч аяндаа бөмбөрөн гарах нь тодхон харагдаад тэр цаашаа алхан одлоо. Эргэж харалгүй явсныг нь их сайн байна гэж магтаж зогссон ч энэ зүрх минь үнэндээ дэндүү гачлантай байсан. Уйлж, орилж, газар суун гараараа чулууг балбаж, унаж тийчлэн хашхирч байсан. Тэглээ гээд яах билээ. Тэр бид хоёр хамаатан шүү дээ.

Хүйтний эрч чангарч цас ус нь үл мэдэгдэх царай муутай цагаан гуниг хөврөх тэр үдшээр түүний өгсөн ороолтонд шигдээд гэрийн зүг ганцаараа алхаж билээ.

Бидний эргэн тойронд энергийн шимэгчид амьдарч байдаг. Найз нөхөд, хамаатан садан, хамт ажилладаг хэн ч байж мэднэ. Тэднээс өөрийгөө хамгаалахын тулд өөрийнхөө оюун санаа, ухамсараа хөгжүүлэхэд анхаарч, муу муухай бүхнээс зайлсхийгээрэй. Юуны өмнө бусдыг уучилж, хайрлаж сурах хэрэгтэй. Үргэлж хэн нэгэнд гомдож, шаралхаж, өс санаж явдаг хүн өөрийгөө хамгаалах хүчээ алдаж, био орон зай нь сийрэгждэг байна.

Гэтэл өөрөө өөрийнхөө энергийг бардаг хүн гэж бий. Тэд ихэвчлэн хэн нэгэнд дурлаад хэлж чадахгүй шаналагч юм уу, өнгөрсөн муу, муухай зүйлээ мартаж чадахгүй яваа нэгэн байдаг. Тиймээс муу муухай зүйлийг өнгөрсөн цаг хугацаанд нь орхиж, өдөр бүр өөдрөг, гэгээн сайхан бүхэнд тэмүүлж амьдраарай.

Энергийн сав нь “хоосон” хүмүүс бас бий. Тэдний оюун ухаан, ухамсарын хөгжил нь муу байх нь түгээмэл. Ийм хүн эрчимээ хаанаас нөхөж, хүнд хэрхэн өгөхөө мэддэггүй, энергиэ идэж, ууж эсвэл өөрт байхгүй зүйлээ шунан харж нөхдөг. Үг яриа нь бүдүүн бараг, бодол санаа нь гэнэн мунхаг, аливаа зүйлд хэт хойрго ханддаг. Чин сэтгэлийн хайр л тэдний “хоосон” савыг дүүргэдэг байна.

Эсрэгээрээ энергийн “зуучлагч” гэж байдаг байна. Тэд илэн далангүй, итгэл даадаг хүмүүс бөгөөд эерэг эрчимийг хүлээн авахдаа сайн ч, сөрөг нөлөөллийг эсэргүүцэхдээ муу байдаг. Энергийн “зуучлагч”-ид баяр баясгалан, амьдралын сайн сайн сайхнаа харамгүй хуваалцдаг хүмүүс юм.
“Наалдагч”. Тэд энерги сорогчидтой төсөөтэй. Гэхдээ шууд сорохгүй атлаа хүний амьдрах орон зайд нэвтрэн, салахгүй удаан хугацаагаар оршдог. “Наалдагч” хэн нэгэнтэй танилцангуутаа л өөрийнхөө тухай ямар нэг сайн, муу зүйл ярьж эхэлдэг. Ингэхдээ маш их сөрөг энерги цацдаг. Тэдэнтай харилцахгүй байна гэдэг маш хэцүү.

Энерги сорогчидын тухай дуулсан уу. Тэдний дуу хоолойг сонсоод л дургүй хүрэм байдаг. Нэг үг хэлэлгүйгээр хүний био орон зайг эвдэж чаддаг “эрдэм”-тэй. Тиймээс зовлон тоочсон, аливаа зүйлийг үргэлж болж бүтэхгүй талаас нь хардаг, гутранги үзэлтэй нэгнээс зайгаа барьсан нь дээр.

Хүн өөрөө өөр лүүгээ анхаарлаа хандуулах цаг үе ирээд байна. Бид хэтэрхий гадагшаа хандаж өөрт хэрэггүй зүйлд анхаарлаа хандуулснаараа энерги, эрч хүчээ тал тал тийш хайр гамгүй урсгаж байна. Та хувь тавилан оюун ухамсарынхаа эзэн нь байж, сэтгэлээ өөр дээрээ төвлөрүүлэх, өөртөө хайртай болох хэрэгтэй.

Өөртөө хайргүй хүн бусдыг чин сэтгэлээсээ үр өгөөжтэй хайрлана гэвэл худлаа. Бид махан биеэ эмчид. Сүнсэн биеэ шашинд даатгачихаад өөрийгөө хэрхэн яаж амьдрах, яах гэж энэ ертөнцөд мэндэлснээ умартан, ертөнцийн амьдралтай хэтэрхий зууралдаж сүнс гээч юм өөрт нь ямар ч хамааралгүй юм шиг ганд нь хаяснаас болоод зовлон зүдгүүр амсаж, шалтгаан нь тодорхойгүй өвчин эмгэгт өртсөөр байна. Бид хоёр биетэй боловч биеэ хоёр хуваасан. Шинжлэх ухаан физик биеийг мэддэг. Сүнсэн биеийг шашин мэддэг юм шиг ойлголтыг тархиндаа гүн бат суулгасан.

Бид хоёр биетэйгээ тэнцвэртэй амьдрах ёстой. Бид шунал, өрсөлдөөн, тэмцэлдээнтэй цаг үед амьдарч байна. Энэ нь хүмүүсийн мөс чанартай холбоотой. Тухайлбал: Өвчнийг үүсгэдэг шалгаан 3-н янз байдаг.

1.Физик биетэйгээ буруу харьцсанаас амандаа орж байгаа хоолны бүтцэдээ анхаарах хэрэгтэй. Учир нь өвчний 75 хувь бидний хоол гэж идэж байгаа зүйлтэй хамааралтай нь тогтоогдсон

2. Удмын мэдээллээс үүссэн өвчин залбирч, өршөөж, уучилж сэтгэлээрээ засах

3. Энерги мэдээллээр үүссэн өвчин гадны сөрөг нөлөө, хар дом шившлэг, атаа хорсолоор үүсгэгддэг. Харагдаж байгаа махан бие амьдралын 10, харагдахгүй байгаа гэрлэн бие дээр таны амьдралын 90 хувийн асуудал байдаг. үүнийг мэдсэнээр өөрийн амьдралд орж ирэх муу зүйлээс өөрийгөө хамгалах боломжтой.

Таны зан чанарын илрэл ч болж чадахуйц олон янзын инээмсэглэл байдаг шүү дээ. Та манай энэ сонжооноос өөрийнхөө жинхэнэ төрхийг олж чадахгүй ч байж магад. Эсвэл, таны зан араншингийн тухай онож бичсэн байсан ч та үүнийг хүлээн зөвшөөрөхгүй байж ч болох юм.

Тэгвэл шогч зангийн тухай санаарай. Тэртэй тэргүй бүх сонжоонд ямар нэгэн хэмжээгээр хошин шог санаа агуулагдаж л байдаг шүү дээ. Харин үлдэж буй хэсэг нь үнэний хувьтай л байх вий.

1. Инээхдээ чигчий хуруугаараа уруулдаа хүрэх нь ерийн үзэгдэл үү? Хэрвээ тийм бол… Энэ нь таныг эмэгтэйчүүдийн зан, чанар, сайхан өнгө төрх, гунхалзсан байдлын тухай өөрийн гэсэн бодолтой бөгөөд хаана ч гэсэн түүнийгээ хатуу баримталдаг болохыг харуулж байна. Танд олны анхаарлын төвд байх нь таалагддаг юм байна.

2. Та инээхдээ амаа гараараа дардаг уу? Хэрвээ тийм бол…Та бага зэрэг эмзэг, өөртөө тийм ч итгэлтэй биш. Ичингүйрэн, юмны ар сүүдэрт үлдэж хүмүүсийн ярьдгаар “ичээнээсээ сугарахгүй” хоцрохыг хичээх нь элбэг. Бид танд өөртөө хэтэрхий их дүн шинжилгээ хийж, хатуу дүгнэлтээр битгий барьж бай гэж зөвлөе.

3. Та инээхдээ толгойгоо дандаа гэдийлгэдэг үү? Хэрвээ тийм бол…. Та их итгэмтгий, аливаад тун амархан итгэдэг боловч заримдаа зөвхөн өөрийнхөө мэдрэмжинд хөтлөгдөн санаанд ормгүй үйлдэл хийж чадах нэгэн бололтой. Уг нь өөрийн ухаанд илүү итгэж байвал зүгээрсэн.

4. Та инээхдээ гараараа нүүр, толгойгоо илдэг үү? Хэрвээ тийм бол… Та тун мөрөөдөмтгий, заримдаа бүр бүтэшгүй зүйл мөрөөддөг хүн юм. Энэ тийм ч муу зүйл биш л дээ. Гэхдээ тэртэй тэргүй бүтэхгүй, нүгэл болох хоосон мөрөөдлийг биелүүлэх гэж хий дэмий зүтгэх хэрэг байна уу? Таны хувьд амьдралыг илүү эрүүл саруул, ухаалаг, бодитоор харж сурвал дээр гэж зөвлөх байна.

5. Та инээхдээ хамраа үрчийлгэдэг үү? Хэрвээ тийм бол… Таны мэдрэмж, үзэл бодол тун хурдан, байнга өөрчлөгдөж байдаг. Та сэтгэл хөдлөмтгий, бас зөрүүд, чигээрээ зүтгэдэг хүн юм. Өөрт чинь болон, орчин тойрныхонд чинь хүндрэл учруулдаг хоромхон зуурын сэтгэл хөдлөлдөө автдаг.

6. Та ихэвчлэн амаа ангайж чанга инээдэг үү? Хэрвээ тийм бол… Та хөдөлгөөнтэй, золбоолог хүн юм. Та биеэ барьж, хэм хэмжээнд бага зэрэг баригдаж сурах хэрэгтэй байх. Та ярьж чаддаг шигээ сонсож сурах хэрэгтэй шүү дээ!

7. Та чимээгүйхэн инээмсэглэхийн өмнө толгойгоо яльгүй бөхийлгөдөг үү? Хэрвээ тийм бол…Та бол зөөлөн сэтгэлтэй, хүн чанар сайтай, хүмүүсийн нөхцөл байдалд амархан зохицож чаддаг юм байна. Мэдрэмж, үйл хөдлөл чинь байнга бусдын хараанд байдаг. Тэгээд ч та хэнийг ч гомдоож, сэтгэлээр унагаадаггүй бололтой.

8. Та инээж байхдаа эрүүгээ барьдаг уу? Хэрвээ тийм бол… Та хэдэн настай байсан ч залуу насны шинж золбоог өөртөө хадгалж яваа чинь тодорхой байна. Тийм ч учраас сайн бодож боловсруулалгуй ямар нэгэн алхам хийчихдэг бололтой. Дэндүү хуумгай хөдлөх нь дэмий л баймаар юм?

9. Та инээж байхдаа зовхио чичрүүлдэг үү? Хэрвээ тийм бол… Энэ бол таны тэнцвэртэй байдал, өөртөө итгэх итгэл, гайхамшигтай ухаалаг байдлыг чинь илтгэж байна. Та хөдөлмөрч, шаардлагатай, заримдаа бүр хэрээс хэтрүүлдэг ч байж магадгүй. Тийм үедээ та өөрийгөө гаднаас нь, бусдын нүдээр харах гээд оролдоод үзээрэй.

10. Танд инээх тодорхой хэлбэр, маяг байхгүй юу? Хэрвээ тийм бол… Та бие даасан, чөлөөт хүмүүсийн тоонд багтах бололтой. Ямар ч үед, юу ч тохиолдсон, бусдыг үл тоомсорлон зөвхөн өөрийнхөө бодол, мэдрэмж, дүгнэлтэнд захирагддаг. Энэ чинь орчин тойрны чинь олон хүнд таалагддаггүй гэдгийг санаарай.

Миний 17 насны төрсөн өдрийн баяр дээр ээжийгээ өөр хүн гэдгийг анх удаа сонсоод ихэд цочирдож билээ.
Намайг төрүүлсэн эжий минь тэр даруйдаа хүндрэлээс болоод мөнх бусыг үзжээ.
Гэнэт хойд ээж гэдэг үгийг сонсоод 17 жил эрхлүүлэн дураар минь өсгөсөн энэ ээждээ юу ч хэлж чадалгүй өрөөндөө орон чимээгүйхэн уйллаа.
Нээрээ хойд ээж гэж үү? .Намайг төрүүлсэн ээж биш гэж үү ?…. хэмээн сэтгэл дотроо цухалдаж хаа нэгтээгээс хариулт нэхэж суулаа.
Нэгэнт цусаараа холбогдоогүй учир яаж ч хандаж байсан хамаагүй юм байна гэж тэр үед яагаад ч юм бодогдов.
Дараа өдрөөс эхлэн “..Эмээ.. эмээ эсвэл хойд ээж ” гэж дуудаж эхлэв.
Эмээ гэж дуудуулах хичнээн хэцүү байсныг өсгөсөн ээжийн уйтгар суусан царайнаас илт харагдаж байлаа.
Иймэрхүү зэврүүн уур амьсгалаар бүтэн нэг сар өнгөрлөө. Хэвийн юм шиг мөртлөө нэг л хөндий. Сэтгэлийн мухарт орсон хойд ээж гэдэг үгнээс үүссэн амьдралын өөрчлөлт. Ээжид ч тэр, надад ч тэр үнэхээр хэцүүхэн өдрүүд …
Өдөр өнгөрөх тусам “миний ээж биш ” гэсэн бодолд улам л автаж гэр рүүгээ харимааргүй санагддаг боллоо.
Уул нь өсгөсөн ээж минь сайн хүн л дээ. Хоол унд хувцас хунар гээд үнэндээ төрүүлсэн ээжээс өөрцгүй тийм л ээж.
Гэхдээ ганцхан үгнээс үүссэн бодол аав ээж гэр бүлд ан цав гаргаж орхино гэдэг юутай аюул билээ.
Өдөр хичээлээ тарж ирээд өрөөндөө ороход ширээн дээр намайг захидал хүлээж байлаа. Өсгөсөн ээжээс надад бичжээ. Задалж үзэлгүй урж тасдан хогийн сав руу шидлээ.
Үүнийг харсан аав минь ухасхийн орж ирэн намайг тэврэн … Ээж чинь байна ш дээ…. гэж ямар нэгэн юм хэлэх гэхэд би цүнхээ аван зугтан гэрээс гарлаа.
Хүн гэж тэнэг байх юм даа.
Шөнө оройхон гэртээ буцаж ирэхэд гэрэл асаалттай аав минь ихэд бодлогоширсон байдалтай хүлээж суулаа.
Аав минь аажуухан дөхөсхийн
… .. Ээж чинь, өсгөсөн ээж чинь урд шөнө машинтай явж байгаад ачааны машинтай мөргөлдөн аваарт орчихжээ. Эмнэлэгт ухаан ороогүй байсаар 2 цагийн өмнө буцаж ирэхээргүй явчихлаа хэмээн уйллаа. …. Охин минь өдөр уул нь чамд хэлэх гэхэд чи гараад явчихсан уучлаарай гэв.
Өөрийн тэнэг үйлдэл ,дээрээс нь гэнэтийн мэдээ.
Хөл салганан чичэрч арайхийн толгой өндийлгөн өөрийгөө зүхэн буруутгаж өрөө рүүгээ орлоо. Ширээн дээр урж хаясан захиаг эвлүүлэн нааж цэвэрхэн нугалж тавьжээ.
Захиаг дэлгэн аажуухан задлахад өчигдөрийн он сар өдөр хамгийн түрүүнд нүдэнд туслаа. Нулимс өөрийн эрхгүй хацар даган урсаж байв.
…охиндоо.
17 жил үнэнийг хэлэлгүй нууж явсанд уучлаарай. Аав чинь эртхэн хэлье гэхэд нь би чамд “хойд эх “гэж гадуурхагдах байх гэж бодоод хэлүүлээгүй юм.Чиний сэтгэлийг би мэдэх болохоор тэр л дэ. Үнэндээ төрсөн ээж биш болохоор хэн ч уурлаж бухимдах байх л да. Ээж нь ойлгож байна аа. Гэхдээ төрүүлсэн ээжээс чинь илүү чамдаа ,охиндоо хайртай шүү. Том хүн болсон ч, хүнтэй суугаад явсан ч би чиний л ээж чинь хэвээрээ байхыг хүснэ…. хэмээн дулаахан үгээр нулимс дуслуулан бичжээ.
….Охин минь маргаашнаас эхлээд “Эмээ” бас “Хойд ээж” гэж дуудалгүй дахиад “Ээж ” гэж дуудаарай.
Ээж нь чиний л ээж байх хувь заяатай .Би ээжээ гэж дуудуулмаар байна.
Охин минь хайртай шүү.

Итгэх эсэх нь таны мэдэх хэрэг ч гэлээ өөртөө сөрөг муу энергийг шингээсэн, эзэндээ зовлон дууддаг гоёл чимэглэлүүд гэж байдаг байна. Ялангуяа алтан эдлэл нь хуучин эзнийхээ зовлонт амьдрал, уй гашуу бүхнийг шингээх нь бий. Тиймээс та гоёл чимэглэлийн зүйлс авахаар шийдсэн бол зайлшгүй шинийг авч байх нь чухал. Мөн гоёл чимэглэлийг аль болох барьцаанд тавихгүй байх нь өлзийтэй.
Эзэндээ зовлон дууддаг 5 төрлийн гоёл чимэглэл
1. Хуучин эдлэлийн дэлгүүрээс авсан гоёл чимэглэл.
Хуучин эдлэлийн дэлгүүрт явж байтал алмазан шигтгээтэй, гоёмсог бөгж зах зээлийн үнээс 10 дахин хямд худалдаалж байвал та яах байсан бэ? Ялангуяа эрдэнийн чулуутай алт мөнгөн эдлэлүүд нь хуучин эзнийхээ сөрөг энергийг шингээсэн байдаг тул, танд гай зовлон тохиолдох болно. Тиймээс үнэ багатай зүйлд татагдах хэрэггүй юм.
2.Олсон гоёл чимэглэл
Ихэнх гоёл чимэглэлийг санамсаргүй байдлаар хаях бус, хэргээр золигт гарган хаясан байдаг. Энэ нь юу гэсэн үг вэ гэхээр тухайн гоёл чимэглэлийн зүйлд гэрийн сөрөг бүхнийг шингээж, муу муухай зүйлсийн хамт гэрээсээ холдуулж хаядагтай холбоотой. Тиймээс танд аз таарлаа хэмээн баярлалгүй, олсон эд зүйлийг авахгүй байсан нь дээр юм.
3. Хулгайлагдсан гоёл чимэглэл.
Олон зууны өмнөөс хэрэв хэн нэгний гоёл чимэглэл хулгайд алдагдвал, тухайн зүйлийн эзэн нь харааж, бүх муу муухай энергийг эд зүйлдээ шингээж явуулдаг хэмээн үзсээр иржээ. Тийм ч учраас хулгайлагдсан эд зүйл нь шинэ эзэндээ гай зовлон дуудаж, үргэлж асуудал дагуулдаг аж. Иймд та аль болох хуучин эдлэлийн дэлгүүрээс худалдан авалт хийхгүй байх нь чухал билээ.
4. Таагүй дурсамж шингэсэн гоёл чимэглэл
Хэрэв хуучин эзнийх нь таагүй дурсамж шингэсэн бөгжийг хэн нэгэнд бэлэглэвэл, яг ижилхэн зүйл тухайн хүнд тохиолддог. Хамгийн ойрын жишээ бол ээж нь охиндоо өөрийн ээмэг бөгжийг өвлүүлэн үлдээх нь буруу юм. Хэрэв сайн сайхан амьдралтай, аз жаргалтай байсан бол өөр хэрэг ч гэлээ, гэр бүл салалт, зовлон зүдгүүр дунд өссөн хүүхэд ээжийнхээ гоёл чимэглэлийг зүүж болохгүй. Эс бөгөөс түүх давтагдана хэмээн цээрлэдэг.
5. Хиймэл чулуутай гоёл чимэглэл
Яг л бодит мэт хийцтэй хэрнээ хуурамч шигтгээ, чулуутай гоёл чимэглэлийг зүүх нь тийм ч сайхан санаа биш! Учир нь тэдгээр нь мөн л эзэндээ азгүй зүйлсийг урин дууддаг аж. Иймд өнгөн үзэмжинд хууртах хэрэггүй юм.

Шөнө дундын нэг цаг өнгөрч байхад утас хангинаад, намайг босгочихов. Аниргүй хийгээд харанхуйн дунд утасны дуу цаанаа л нэг ёозгүй. Нэгэн этгээд сэлэм, жадаар ертөнцийг дүрж, бүлэх чимээ мэт яхир. Хүн төрөлхтөний нэгэн эс болсон би л түүнийг таслан зогсоохгүй бол болохгүй тул босож, хонгилд очоод харилцуурыг авав. Нэгэн эр намуухан, сөөнгөдүү хоолойгоор хэн ч юм нэгэн эмэгтэйг ертөнцөөс халин одлоо гэж байх юм. Нөхөр нь ажээ. “Тэр минь өнгөрсөн лхагвад амиа хорлочихлоо. Дуулгахгүй бол болохгүй байх гэж бодлоо” гэв. Цахилгаан мэдээ шиг товчхон, өргөлт зогсоц, сэтгэл хөдлөлгүй, цэвэр мэдэгдэл, тайлбаргүй явдал, дуусав. Тэрхэн агшинд юу гэж хэлсэн, ямар үг амнаас унасныг би ер санадаггүй юм. Зүгээр л хөшиж орхисон. Замын голын гүнзгий нүх рүү өнгийж байгаа хоёр хүн шиг л чив чимээгүй өөд өөдөөсөө гөлөрч буй мэт. Төдөлгүй нөгөө хүн нэмж юу ч хэлэлгүй утсаа таслачихав. Баривал л хагарчих үнэт үзмэр мэтээр харилцуураа барьсаар. Цагаан ханцуйгүй цамц, цэнхэр дотуур өмдтэйгээ би зогсож байлаа.

Яагаад намайг тэр мэдэж байгаа юм бол? Огт мэдэх ёсгүй. Тэр бүсгүй намайг урьдны хайртай хүнээ гээд хэлчихсэн юм болов уу? Ямар учраас тэр вэ? Юуны төлөө? Яах гэж? Яаж миний дугаарыг олсон юм бол? (Утасны жагсаалтад ч оруулаагүй юмсан.) Очиж, очиж яагаад над руу гэж? Яагаад заавал над руу залгаж, хэл хүргэнэ вэ? Гэрээслэлдээ заавал надад дуулгаарай гэж бичээгүй л баймаар юм. Бидний үерхэл аль дээр үеийн явдал шүү дээ. Салснаасаа хойш нэг ч удаа уулзаагүй юмсан. Утсаар ч холбогдож байгаагүй. За, тэр ч яах вэ. Гол нь нөхөр нь юу ч тайлбарласангүй. Эхнэрээ амиа хорлосон гэдгийг надад хэлэхгүй л бол болохгүй байж дээ. Тэгээд хаанаас миний дугаарыг мэдэв ээ? Амиа хорлосон гэдгээс өөр юм хэлээд ч хэрэггүй гэжээ, бас. Тэгсэн хэрнээ мэдэх, мэдэхгүйн дунд орхих нь санаатай юм болов уу? Яагаад? Юу бодуулах гээд? Чухам юуг, бас яах гэж? Ерөөсөө ойлгохгүй нь. Эргэлзээ, тээнэгэлзэл л нэмэгдэхээс цаашгүй. Хүүхэд тоглоомон тамгаар зай завсаргүй, хаа ч хамаагүй цаас тамгалаад байгаа аятай. Дээр нь чухам яагаад амиа хорлочихов доо? Бас яаж? Бас л мэдэх юм алга. Мэдъе гэхнээ ч аргагүй зүйл. Хаана амьдарч байсан, гэрлэсэн үгүйг нь ч мэдээгүй явж. Гэрлээд хэний овгийг авсан юм бол? (Түрүүний ярьсан хүн нэр усаа ч хэлсэнгүй.) Гэрлээд хэр удав? Хүүхэдтэй байсан юм болов уу? Юу ч л гэсэн нөхрийнх нь хэлснийг л мэдэж авлаа даа. Эргэлзээ бол алга.

Надаас салсны дараа амьдрал нь үргэлжилж, хүнд хайртай болж, гэрлэж, тэгээд өнгөрсөн лхагвад ямар нэгэн шалтгаанаар, ямар нэгэн аргаар амиа егүүтгэж дээ. Ямар ч л гэсэн хэн ч юм нөхрийнх нь хоолойд үхэгсдийн ертөнцтэй гүн холбогдсон зүйл байсан юм. Шөнийн нам гүм дунд саяхны тэр холбоос сонорт минь хүрчээ. Эрчлэгдэж чангарсан утасных нь үзүүр гэлтэй. Тэгээд хурц оч, гал нь нүд рүү үсэрч байгаа ч юм шиг. Ингээд бодохоор нөхөр нь бодлогоор хэлсэн ч юм шиг. Юутай ч шөнийн нэг цагт залгаснаараа хэргээ бүтээжээ гэлтэй. Өдрийн нэг цагт байсан бол яг ийм зүйл тохиолдохгүй ч байсан юм бил үү.

Арайхийн харилцуураа тавьж, орондоо очиход эхнэр сэрчихсэн,
- Юун утас вэ? Хүн өнгөрчихсөн гэнэ үү? хэмээн асуулаа.
- Үгүй ээ. Андуурч гэж нойрмог, ээрсэн дуугаар хэлэв. Гэвч эхнэр итгээгүй нь дамжиггүй. Миний хоолойд ч гашуудлын өнгө байсан нь лавтай. Дөнгөж саяхан насан эцэслэсэн хүний тухай сонсох нь бие, сэтгэлд маш хүчтэй нөлөөлдөг. Тэр үл мэдэг чичирхийлэл утасны цаанаас ч мэдрэгдэж байсан юм. Хэл ярианы өнгө ч өөрчлөгдөж, ертөнц бүхлээрээ хөдөлж буй мэт. Гэвч эхнэр өөр юу ч хэлсэнгүй. Бид хав харанхуйн дунд хажуулдаж, тэнд орших нам гүмд чих тавин, өөр өөрсдийнхөө бодол дунд хөтлөгдөн умбав.
Ингэхэд тэр бүсгүй миний үерхэж байсан эмэгтэйчүүдээс амиа егүүтгэсэн гурав дахь хүн нь байлаа. Бодоод үзэхэд, үгүй ээ, нэг нэгээр нь нягтлаад үзэхгүй юм аа гэхэд нас баралтын түвшин хангалттай өндөр байна. Миний хувьд үнэхээр итгэшгүй зүйл. Тэгтлээ олон эмэгтэйтэй үерхэж яваагүй байтал яахаараа залуухнаараа амиа егүүтгэцгээнэ вэ? Заавал тэгэх ёстой байсан юм гэж үү? Огтхон ч ойлгохгүй нь.

Надаас л болоогүй бол боллоо. Би л шалтгаан нь биш бол боллоо. Эсвэл тэр эмэгтэйчүүд намайг гэрч, бүртгэгч болгохгүй л бол тэр. Чин сэтгэлээсээ. Юу ч гэж хэлбэл зүйтэй юм бэ дээ. Тэр бүсгүй- гурав дахь эмэгтэй (Нэргүй бол нэг л сонин байна. Түүнийг Ээм гэж нэрлэе.) Яаж ч бодсон тэр амиа хорлохооргүй эмэгтэй байсан. Хорвоо дээр бадриун чийрэг далайчдаар л хамгаалуулж, ивээлд нь байсан, бас байх ёстой бүсгүй учраас тэр. Бид хэзээ, хаана уулзаж, юу хийсэн, тэр тухай нарийн ярих боломж ч алга. Өршөөгөөрэй. Бүгдийг нь нэгбүрчлэн яривал элдэв янзын ээдрээтэй зүйл гарч ирэх нь зайлшгүй. Эргэн тойрныхоо хүмүүст эргэлзээ төрүүлж болзошгүй тул миний хувьд, би түүнтэй хэсэг зуур үй зайгүй дотно харилцаатай байсан боловч нэгэн шалтгаанаар салахаас өөр замгүй болсон юм. Үүнийг бичээд ч яах вэ.

Болсон явдлыг өгүүлэхэд, арвандөрвөн настайдаа Ээмтэй анх учирсан гэж бодъё. Яг үнэндээ бол тийм биш л дээ. Ядаж энэ удаад л ингэж тогтоё. Бид арвандөрвөн настайдаа дунд сургуулийн биологийн хичээл дээр анх танилцаж билээ. Тэр үед дун хорхой ч бил үү нэг том загасны тухай л хичээл ороод байсан юмдаг. За, энэ ч яахав. Тэр миний хажуугийн ширээнд сууж байлаа. Баллуураа мартчихаж. Илүү байвал хэрэглүүлээч гэж гуйв. Тэр баллуураа яг дундуур нь хуваагаад надад өгөхдөө инээмсэглэж байсан юм. Тэр агшинд л би нүд бас сэтгэл алдсан. Тэр охин миний нүдэнд хамгийн үзэсгэлэн төгөлдөр байлаа. Юуны түрүүнд л. Би түүнийг тийм л утга төгөлдөр оршихуй байлгахыг хүссэн, тэр цагт.

Бид ингэж дунд сургуулийн хичээлийн танхимд анх удаа бие биенээ харж, дун хорхой ч бил үү аварга загасны хичээл дээр гүнзгийрэн танилцаж билээ. Бүр нарийн бодвол, тэнд болж өнгөрсөн явдлууд ар араасаа хөвөрч, бүх юм ойлгомжтой байсан юм байна лээ. Би гэдэг арвандөрвөн настай, ид хав нь бүрдсэн, эрүүл чийрэг, мэдээж нүдэнд бүлээхэн, баруун зүгийн салхи үлээх болгонд л өнөөх маань хөвчрөн босдог байв. Яг тийм нас хүнд байдаг даа. Гэвч тэр охин миний шодойг хөвчрүүлэхийг оролддогүй байв. Тэр баруун зүгийн бүхий л салхийг хээв нэг дарчихдаг байсан юм. Үгүй ээ. Зөвхөн баруун зүгийн салхи биш байсан юм байна аа. Дөрвөн зүг, найман зовхисоос сэрчигнэх салхи ч болгоныг үлээн, нам дарахуйц гайхамшигтай охин байсан юм. Ийм төгс төгөлдөр охины өмнө миний муу шодой босох гэж үйлээ үзнэ биз дээ. Тийм сэтгэлийг төрүүлэх охинтой учирсан нь хорвоод мэндлээд анх удаагийнх байсан юм.

Би үүнийг Ээмтэй хамгийн анх уулзсан агшин байжээ гэж мэдэрдэг. Яг үнэндээ бол тийм биш байсан ч тэгж бодохоор л энэ бүхний гол нуруу аяндаа холбогдоод явчих юм шиг санагдаж байна. Би арвандөрөвтэй, тэр бас арвандөрвөн настай байсан. Энэ нь бид хоёрын хувьд үнэхээрийн, жинхэнэ, бас цагаа олсон учрал байжээ. Бидэн хоёр яг л ингэж анх уулзах нь угаасаа учиртай ч байсан юм. Гэвч Ээм төдий л удалгүй нэг мэдэхэд алга болсон байв. Хаашаа явчихсан юм бол оо? Бүр Ээмыгээ алдчихсан, би. Ямар нэгэн юм болоод, хоромхон зуур өөр тийшээ харж байхад л Ээм алга болчихсон мэт. Дөнгөж түрүүхэн энд байсан хэрнээ нэг харсан чинь байхгүй болчихсон байв. Магад ч үгүй, залилагдаад усан онгоцоор явчихав уу? Марсель эсвэл Зааны ясан эрэг үү? Миний гуниг гутрал далай мөрөнгөөс ч гүнзгий байлаа. Хичнээн аварга наймаалж ч бай, хичнээн том лус савдаг ч бай нуугддаг их далайгаас ч гүн гүнзгий байсан юм.

Өөртөө дургүй хүрч, үзэн ядаж эхэллээ. Юунд ч итгэмээргүй. Юу болж байна вэ, энэ чинь? Ээмдээ дэндүү хайртай байсан хэрнээ л. Хэтэрхий ихээр эрхэмлэн нандигнадаг атлаа. Түүн шиг хэрэгтэй хүн энэ хорвоо дээр байхгүй гэж боддог мөртлөө яах гэж би…хажуу тийш харсан юм бол оо? Гэвч эсрэгээрээ Ээмд яваагүй газар гэж байхгүй байх. Олон газраар явж, их ч юм үзсэн байх. Янз янзын газар, янз янзын цаг хугацаа, янз янзын хүмүүс түүний орон зайд багтсан байгаа. Мэдэж л байна. Хувааж өгсөн баллуурыг нь гялгар хүүдийнд хийгээд сахиус мэт нандигнан хадгалж явдаг байлаа. Луужин шиг л. Халаасанд тэр л нандин юм байвал хаанаас ч хамаагүй Ээмыг олчих юм шиг санагддаг байв. Далайчдын ятгалгад автаад, аварга том хөлөг онгоцонд дайгдаад холын хол явчихсан юм. Ямар нэгэн юманд итгэж, сүсэглэж явъя гэж боддог байсандаа ч тэр үү цоо шинэхэн баллуураа гэхэд эргэлзээгүйгээр шууд л хуваачихаж чадах хүн байсан юм.

Би энд тэндээс, түм буман хүнээс сургийг нь гаргах гэсэн ч болоогүй юм. Тарж, сарнисан юмыг цуглуулах гээд оролдсон ч худлаа юм билээ. Сэтгэл зүрх нь зэрэглээ мэт уусан алга болчихсон шиг. Хорвоогийн газар, усны түвшинд хязгаар гэж үгүй. Би цөхрөлгүй хойноос нь мацаж, мөшгиж, олон газраар улаа эргэтэл хайж явсан. Бомбэй, Кэйптаун, Рейкьявик хүртэл, бас Бахам. Эргийн боомт, хот болгоноор хайсан.

Нэгэн газар очтол түүнийг минь нуучихсан байв. Эвдэрхий орон дээр түүний дөнгөж өндийсөн дулаахан мөр үл мэдэг ч гэсэн үлдсэн байлаа. Хүзүүндээ зүүж байсан хуй салхины дугуй хээтэй ороолт сандлын түшлэг дээр тохоостой хэвээрээ, уншиж байсан ном нь ширээн дээр дэлгээстэй хэвтэж байв. Угаалгын өрөөнд тэр чигээрээ үрчийж хатсан шилэн оймс нь дүүжлээстэй байлаа. Тэр минь аль хэдийнэ ор сураггүй алга болжээ. Энэ хорвоогийн хашир гайхлууд миний үнэрийг аль хэдийн авчихаад, хаа нэгтээ түүнийг минь дагуулж аваачаад нуучихсан юм. Мэдээж, би тэр үед арвандөрвөн настай байхаасаа өнгөрсөн. Нэлээн хүдэр бор, чийрэг өсгөлөн залуу болсон бөгөөд өтгөн хар үстэй, амьдралын хар, цагааныг ялгаж чаддагтайгаа болчихсон. Өөрчлөгдөөгүй ганцхан л зүйл байв. Яг л арвандөрвөн настай үеийнх шиг. Миний мөнхийн нэг хэсэг болсон арвандөрвөн настай үеийн надад бүлээн, зөөлхөн баруун зүгийн салхи миний гэнэн томоогүй шодойг илэх төдийд л тэвчихийн аргагүй хэцүү байдаг байв. Тэрхүү баруун зүгийн салхитай хамт заавал Ээм минь байх ёстой. Нэг газар тогтож сууж үл чадах тийм бүсгүй ч амиа егүүтгэх хүн биш байсан юм.

Ер нь би юу хэлэх гээд байгаа юм бол оо? Өөрийгөө ч ойлгохгүй нь. Үнэн явдал биш, хүний мөн чанарын тухай бичих гээд байгаа байх. Бодит байдлыг бус жинхэнэ мөн чанарын тухай бичнэ гэдэг сарны сүүдэр талд хэн нэгэнтэй болзох гэсэн үг ч юм уу даа. Хав харанхуй, ямар ч тэмдэглэгээ байхгүй, дээр нь зах хязгааргүй, дэндүү өргөн уудам. Юу хэлэх гээд байна вэ гэвэл, юутай ч би Ээмтэй арвандөрвөн настайдаа уулзаж, учран, дурлан хайрлах нь, тэр л дээр байсан бүсгүй гэсэн үг юм.

Гэвч би үнэндээ нэлээн хожуу түүнд дурласан билээ. Харамсалтай нь, тэр үед тэр минь аль хэдийнэ арвандөрвөн настай байхаа больсон байсан. Учрах цаг үеэ андуурсан билээ. Яг л болзох өдрөө андуурсан мэт. Цаг хугацаа, орон зай авцалдаж таараад байгаа хэрнээ өдөр гариг нь л өөр байлаа. Гэвч Ээмын дотор арвандөрвөн настай жаахан охин амьдраад л байсан юм. Тэр жижигхэн охин аль нэг хэсэгт нь биш түүний нэгэн бүхэл бие болоод дотор нь оршсоор л байсан. Нүдийг нь маш анхааралтай, цоо ширтвэл Ээмын дотор буй жижигхэн охин орж, гараад буйг зэрвэс зэрвэсхэн харж болж байв. Хоёр биенээ хайрлалцаж байхад тэр минь миний дотор эрүү, өвдөг нь нийлсэн хөгшин чавганц, нэг бол гэнэн хонгор жаахан охин болоод л эрх дураараа, өөрийнхөөрөө байгаад нь би их дуртай байдаг байлаа.

Яг ийм үед нь би түүнийг бяцлах шахам чанга тэврээд, хөндүүр болгочихсон. Арай л хүчтэй тэвэрсэн юмдаг. Ингэхгүй л бол болохгүй байлаа. Түүнийгээ хаашаа ч, хэнд ч алдмааргүй байсан юм. Гэвч би түүнийгээ дахин алдах мөч ирсэн. Энэ хорвоо ертөнцийн далайчид түүн рүү минь гэтэж байжээ. Яаж би ганцаархнаа хамгаалж, харж хандаж чадах вэ дээ. Хэнд ч гэсэн жаахан холдох, нүд салгах мөч байна шүү дээ. Унтахгүй байж болохгүй, ариун цэврийн өрөө орохгүй бол болохгүй, угаалгын онгоц угаахгүй бол болохгүй. Хэн ч гэсэн сонгино хэрчиж, ногоо арилгана. Бас машиныхаа дугуйн хийг шалгах хэрэгтэй. Иймээс л бид өчүүхэн ч атугай салах шалтагтай байсан гэх үү, тийм л мөчид тэр минь алга болчихсон юм. Үүнд мэдээж тэр далайчдын сүүдэр байгаа л даа. Тэрхүү сүүдэр гэгч нь барилгын ханыг гялс, гялс дээш мөлхөн мацаж байгаа юм шиг хав хар агаад аяндаа хөдлөх юм. Угаалгын онгоц, сонгино, дугуйны хий гэдэг нь тэрхүү сүүдрээс зургийн хадаас мэт тарж бутрах мэт зүйрлэлийн хэлтэрхийгээс цаашгүй.

Түүнийг алга болчиход би ямар ихээр шаналж, тарчилж зовсон гээч. Хичнээн гүнзгий хар ангалд унасныг хэн ч мэдэхгүй. Мэдэх ч аргагүй. Өөрөө ч сайн санахгүй байгаа юм чинь. Хичнээн зовж, шаналж, зүрх сэтгэл өвдөж байсныг. Уйтгар гуниг, зовлон шаналлыг амархан, үнэн зөв хэмждэг багаж энэ дэлхий дээр байдагсан бол хэмжүүлээд тэмдэглэн үлдээх байсан юм. Тийм багаж гарт багтдаг хэрийн байгаад ч яахав. Дугуйныхаа хийг хэмжих болгондоо санаанд ороод байх учраас тэр ч юм уу? Гэвч эцэст нь тэр минь өнгөрчихсөн байна.
Шөнө дундын дуудлага үүнийг надад мэдээлсэн. Хаана, яаж, ямар шалтгаан, зорилгоор гэдгийг мэдэх юм огтхон ч алга. Юутай ч Ээм амиа егүүтгэе гэж шийджээ. Түүгээрээ ч болж. Тэгээд энэ бодит ертөнцөөс алгуурхан, чимээгүйхэн салан оджээ. Энэ хорвоогийн нөгөө далайчид түүнийг авч явах гэсэн ч, уран яруу, сайхан үгээрээ ятгалаа ч Ээм гүн шар цутгалангийн орноос аврагдаж чадахгүй нь тодорхой. Бүр барьцаалагдаад байсан ч чадахгүй.

Шөнө дунд маш соргог, чимээ анирдвал далайчдын гашуудлын дуу холоос сонсдох нь гарцаагүй. Тэр минь насан эцэслэхтэй хамт миний арвандөрвөн насны бие үүрд мөнхөд алдагдаж байгаа юм шиг санагдав. Бэйсболлын өмсгөлийн ар талд байдаг мөнхийн алдагдсан дугаар шиг. Миний амьдралаас арвандөрвөн нас гэдэг хэсгийг ул мөргүй, үндэс хөрстэй нь суга татаад аваад явчихсан юм шиг санагдав. Бат бэх төмөр хайрцганд олон оньстой түлхүүрээр цоожлуулж, далайн гүнд живүүлсэн ч юм шиг. Үүнээс хойш хэдэн сая живаа жил түгжээтэй, чив чимээгүй, нам гүмхэн нөгөө дун хорхой, аварга загасны ивээлд ч орж байгаа юм бил үү?
Баруун зүгийн гайхамшигт салхи ч бас тэр чигтээ намдчихсан юм шиг. Дэлхийн бүх далайчид түүний минь үхэлд сэтгэл зүрхнийхээ угаас гашуудан харуусаж байгаа байх. Мөн энэ хорвоогийн далайчдыг үзэн яддаг хүмүүс ч гэсэн. Ээмын үхлийг мэдэх агшинд би өөрийгөө энэ хорвоогийн хоёр дахь, басхүү орь ганц эр боллоо гэдгийг мэдэрсэн билээ.

Энэ дэлхий дээрх хамгийн эхний орь ганц эр хүн бол мэдээж түүний нөхөр байх нь дамжиггүй. Би түүнийг хүндэтгэн суудлаа тавьж өгье. Би түүнийг хэн гэдгийг мэдэхгүй. Хэдэн настай, юу хийдэг, юу хийдэггүйг. Түүнтэй холбоотой ганцхан зүйлийг л мэдэж байна. Сул дуутай гэдгийг нь л. Тэрхүү дууны сул гэдэг нь болсон явдлыг тодорхой, нарийн тайлбарлаагүйд оршиж байгаа юм. Тэр далайчин уу, эсвэл далайчдыг эсэргүүцэгч үү? Эхнийхээр бол анд нөхрийн минь нэг. Дараагийнх нь байсан бол мөн л ялгаагүй түүний сэтгэлийг ойлгох л болно. Түүний төлөө ямар нэгэн юм хийж чадахаар бол уг нь сайн л байна гэж бодох юм. Гэвч тэр нэгэн бүсгүйн эр нөхөрт ойртох боломж бас алга. Нэрийг нь ч мэдэхгүй. Хаа ч амьдардаг юм. Эсвэл тэр бүр нэр, хаягаа алга болгосон ч байж магадгүй юм. Юутай ч тэр энэ дэлхий дээрх хамгийн анхны орь ганц эр хүн болсон. Алхаж байх замдаа ганц эвэрт цагаан морины хөшөөний өмнө бөхийн, (замд ийм хөшөөтэй цэцэрлэгт хүрээлэн бий) хүйтэн ус өргөж ариусгал үйлдэхдээ тэр эрийн тухай зөндөө бодов.

Тэгээд энэ дэлхийн хамгийн анхны орь ганц эр болно гэдэг чухам юу гэсэн үг бол? Өөрийнхөөрөө төсөөлж үзэв. Энэ дэлхий дээрх удаах орь ганц эр болно гэдэг юу гэсэн үг вэ? Би бол мэдчихсэн л дээ. Гэвч энэ дэлхийн хамгийн анхны орь ганц болно гэдэг юу гэсэн үг вэ гэдгийг мэдэхгүй юм. Энэ дэлхийн удаах орь ганц, анхны орь ганц хоёрын дунд гүнзгий ангал бий. Зүгээр гүнзгий ч биш, өргөн ёроолгүй. Нэг захаас нөгөө зах хүртэл гүйцэд нисэж чадаагүй, дунд нь цуцаад өнгөрсөн шувууны сэгээр дүүрсэн өндөр уул овоолго бий гэлтэй. Гэнэт л нэг өдөр та ч магадгүй эмгүй эр болно. Тэр өдөр өчүүхэн төдий зөгнөл, таамаг, зөн совин төрөхгүй. Хаалга ч тогшихгүй, хоолой засаж, чимээ ирэхгүй. Гэнэт л ирдэг юм байна. Булан тойроход л. Буцах боломжгүй.

Нэгэнт л булан тойрсон бол ертөнц энэ л болно. Тэр ертөнцөд таныг “Эмгүй эрчүүд” гэж дуудна. Хэдий хүртэл хүйтэн цэвдгээр олон тоонд хэлүүлж, дуудуулах бол оо? Эмэгтэйгүй эрчүүд болох хичнээн гунигтай байх бол? Сэтгэл өвдөх. Түүнийг зөвхөн л эмэгтэйгүй эрчүүд л ойлгож мэдэрч чадах байх. Гайхамшигтай баруун зүгийн салхи үгүй болох. Арвандөрвөн насаа хэдэн сая живаа жилийн цаана мөнхөд алдах. Алс холоос далайчны харууслын дуун сонсдох, дун хорхой, аварга загастай хамт гүн харанхуй далайн ёроолд живэх, шөнө дундын нэг цаг өнгөрч байхад хэн нэгэн рүү залгах, шөнө дундын нэг цаг өнгөрч байхад хэн нэгнээс дуудлага авах, мэдэх мэдэхгүйн дунд танихгүй хүнтэй цаг болзон уулзах, дугуйны хий шалгах зуураа хуурай зам дээр нулимс дуслуулах.

Юун түрүүнд ганц эвэрт цагаан морины хөшөөний өмнө түүний нөхрийг хурдан сэхэж, босоосой хэмээн мөргөн залбирах. Үнэхээрийн хамгийн чухал тэр л зүйлийг бид ерөөсөө “Жинхэнэ мөн чанар” гэх агаад огтхон ч мартагдахгүй юм. Харин илүү дутуу, хавсарга зүйлийг тэр нөхөр нь мартчихаасай гэж залбирах. Би өөрөө ч гэсэн мартчихсанаа эргэж санахгүй байвал гэж бодох. Чин сэтгэлээсээ. Сүртэй зүйл биш ч энэ дэлхийн хоёр дахь орь ганц эр энэ дэлхийн хамгийн анхны орь ганц эртэй уулзааагүй ч өрөвдөж, түүний төлөө залбирч байна.

Яагаад над руу залгав? Мэдээж, учрыг нь ухаад, зовж шаналаад байхгүй ч зүгээр л бодоход ул үндсээрээ надад эргэлзээ төрүүлсээр байх юм. Яаж намайг мэдэж байсан бэ? Яагаад надад хандсан бэ? Хариулт мэдээж амархан. Ээм л миний тухай нөхөртөө ярьсан байж таарна. Ингэж бодохоос өөр зүйл алга. Тэр миний тухай юу ярьсныг огтхон ч тааварлаж чадахгүй нь. Урьдны хайрт хүн нь байсан гээд нөхөртөө хэлээгүй л бол ямар үнэ цэнэтэй зүйл, ямар утга учир надад оршиж байсан юм бол оо? Тэр нь түүний үхэлтэй холбогдох чухал зүйл байсан юм болов уу? Түүний үхэлд миний оршихуй ямар нэгэн сүүдэр тусгав уу? Эсвэл миний бэлэг эрхтэнийг сайхан хэлбэртэй гэж Ээм дурссан байж болзошгүй юм уу? Бүрэнхий болох үед орон дээр эрхтэнийг минь цоо ширтэж байсан юм. Энэтхэгийн хаадын тухай үлгэр туульст гардаг үнэт эрдэнэсийг нандигнан хайрлаж, илж таалан буй мэт гар дээрээ энхрийлэн тавьж, хэлбэр нь гайхалтай сайхан юм аа гэж хэлж байсан. Үнэхээр тийм, үгүйг би ч сайн мэдэхгүй байна. Энэ л шалтгаар Ээмын нөхөр над руу залгасан юм болов уу? Эрхтэний минь хэлбэрийг хүндэтгэх гэж шөнийн нэг цаг өнгөрч байхад гэж үү. Үгүй байлгүй дээ. Яаж тийм юм байна гэж. Тэгээд ч би тийм, ийм гээд харагдахаар эдтэй ч биш дээ. Энгийн л юм.

Бодоод байсан чинь Ээмын гоо зүйн үзэл нь дээр үеэс л хачин, гажууд байж. Бусад хүнээс тэр тэс өөр үзэлтэй нэгэн байлаа. Магадгүй, (төсөөлөхөөс өөр хэтрэхгүй нь) тэр өөрийгөө дунд сургуулийн хичээлийн танхимд надад баллуураа таллаж өгсөнийгөө хэлсэн юм болов уу. Ямар нэгэн утга учир агуулаагүй, муу саналгүй, зүгээр л яриад дурсчихсанд нөхөр нь атаархсан юм болов уу? Өмнө нь хичнээн Ээм хоёр автобус дүүрэн далайчидтай үерхэж байсан ч түүнээс илүү баллуураа таллан байж өгсөн надад үргэлж атаархан хорсож явсан нь гарцаагүй юм уу? Ердийн зүйл гэж хэлэхгүй ч хоёр автобус дүүрэн хүдэр чийрэг далайчдыг юу гэж хэлэх вэ, тэгвэл?
Юутай ч Ээм бид хоёр тэр үед хоёулаа арвандөрвөн настай байсан юм. Тэр үед баруун зүгийн салхи үлээх төдийд л эрхтэн минь хөвчирч босдог байлаа. Тийм л хүнд шинэ баллуураа таллан хувааж өгөхөөр жигтэйхэн айхавтар зүйл болдог юм уу? Аварга хуй салхи нурах дөхсөн арваад байшинг хуу хамах шиг ч юм уу даа. Үүнээс хойш ганц эвэрт цагаан морины хөшөөний хажуугаар явах тоолондоо бөхийж, бүсгүй хүнгүй эрчүүдийн тухай бодолд автах болов. Чухам яагаад энэ газар гэж? Яагаад энэ ганц эвэрт морины хөшөө гэж? Эсвэл энэ хөшөө бас бүсгүй хүнгүй эрчүүдийн нэг нь ч байж магадгүй юм уу? Ийм дүрстэй амьтныг би урьд өмнө нь огтхон ч харж байгаагүй учраас тэр бас л нэгэн гоонь эрээс цаашгүй.

Үргэлж орь ганцаараа, хурц шовх өрөөсөн эвэр нь сүр бадрангуйгаар тэнгэр өөд цойлох мэт. Бид түүнийг бүсгүйгүй эрчүүдийн төлөөлөл болгож, орь ганц эрчүүдийн билэг тэмдэг болгосон нь дээр ч байж магадгүй. Энэхүү хөшөөний дүрстэй бяцхан тэмдэгнүүдийг энгэр болон малгайндаа зүүгээд энэ дэлхийгээр чимээгүйхэн цувран алхаж явсан нь дээр ч юм уу? Хөгжимгүй, туг далбаагүй, тэнгэрт цацах баярын цаасгүй. Магадгүй, (Би магадгүй гэдэг үгийг дэндүү их хэрэглэж байж магадгүй) бүсгүйгүй эр болно гэдэг маш хялбар. Нэгэн эмэгтэйг сэтгэл зүрхнийхээ угаас хайрлаад, тэр бүсгүй нь хаа нэгтээ алга болчиход л болоо. Ихэнх тохиолдолд (таны мэдэж байгаагаар) бүсгүйг минь дагуулаад явчихдаг нь ухаалаг овжин далайчид билээ. Уран үгээрээ уургалаад, Марсель эсвэл Зааны ясан эрэг рүү сураггүй болчихдог юм. Ингээд л бидэнд ямар ч гарц үлддэггүй. Эсвэл тэрхүү далайчидтай ямар ч холбоогүйгээр тэр бүсгүйчүүд амиа егүүтгэдэг байж магадгүй юм. Энэ тухайд ч бас яах ч учраа олохоо бас мэдэхээ байдаг. Юун далайчин? Яах, ийх?

Юутай ч та ч мөн бүсгүйгүй эр болж л таарна. Яах, ийх зуургүй л. Тэгээд нэг л удаа бүсгүйгүй эр болчихвол тэрхүү орь ганцын өнгө биен дээр чинь гүн гүнзгий үлдэнэ. Бүдэг өнгийн хивсэн дээр дуссан улаан дарсны толбо мэт. Та хичнээн мундаг, гэр ахуйн нарийн мэдлэгтэй байлаа ч тэр толбыг арилгахад зүдэрнэ. Цаг хугацааны явцад өнгө нь их, бага хэмжээгээр бүдгэрч магадгүй ч таныг амьсгал хураатал тэр толбо арилахгүй, янзандаа байсаар л байх болно. Танд тэр толбо иргэний үнэмлэх болж, заримдаа нийтийн өмнө илтгэл тавихыг шаардана. Тэрхүү толбоны өнгөний аажимхан хувирал дунд, олон утгатай амьдралын хураангуй товчлол болон энэ хорвоо дээр тоосоо хөдөлгөж явахаас л өөр аргагүй юм.

Энэ орчлон дээр дуу авианы цуурайтах арга зам өөр өөр. Хоолой аргах, сахал ургах нь ч хүн хүнд өөр. Старбакс кофены газрын үйлчлэгчийн хандлага ч бас өөр өөр. Клиффорд Брауны дуу ч өөр хүнийх шиг сонсогдох үе байдаг. Метроны хаалга хаагдах нь ч өөр өөр. Омотесандогоос Аояама нэгдүгээр гудамж хүртэл алхах зай ч хүн хүнд өөр өөр байдаг. Жишээ нь, үүний дараа дахин нэгэн бүсгүйтэй учирлаа ч хичнээн гоо үзэсгэлэнтэй байсан ч (Үгүй ээ. Гоо үзэсгэлэн төгөлдөр байх тусмаа) уулзсан мөчөөсөө л хэдийнэ түүнийгээ алдаж эхэлдэг. Далайчдыг бодуулсан хар сүүдэр ч гэж бас байна. Амнаас нь унах харь хэлний аялга (Грек хэл, эстони хэл, тагалог хэл) сэтгэлийг тавгүйтүүлдэг. Энэ хорвоогийн боомтууд ч айлган сүрдүүлэх мэт. Учир нь, эмэгтэйгүй эр болохоор яадаг гэдгийг аль хэдийнэ мэдчихсэн болохоор л тэр. Та өөрөө бүдэгхээн өнгөтэй перс хивс байлаа гэж бодъё. Орь ганц хэмээх нь хэзээ ч арилдаггүй “Бордо” дарсны толбо юм. Ийм л орь ганцаардлыг Францаас авчирч, шархны өвдөлтийг Газар дундын тэнгисээс авчирсан гэмээр. Эмэгтэйгүй эрийн хувьд энэ дэлхий гэдэг шарх, сорвиор дүүрсэн яг л сарны сүүдэртэй тал мэт.

Би Ээмтэй хоёр жил үерхэж билээ. Тийм ч урт хугацаа биш. Гэвч хүндхэн хоёр жил байсан юм. Хоёрхон жил гэж үү? Эсвэл хоёр жилийн замыг туулжээ гэж үү? Яаж хэлэхээс л болох байх. Үерхэж байсан ч бид сардаа хоёр юм уу гуравхан удаа л уулздаг байв. Түүнд ч өөрийн асуудал байна, надад ч бас хувийн асуудал байна. Харамсалтай нь, бид аль хэдийнэ арвандөрвөн настай биш болчихсон байсан. Ийм элдэв шалтгаанаар эцэст нь салсан юм. Түүнийгээ алдахгүй гээд чангаар тэвэрч байсан ч далайчдын гүн хар сүүдэр шовх хурц хадаасыг энд тэндгүй цацаж байгаа гэлтэй байлаа.

Ээмын тухай хамгийн сайн санаж байгаа зүйл гэвэл тэр өргөгч шатанд эгшиглэх аялгуу. Байнга лифтэн дотор эгшиглэж байдаг Перси Фэйт, Мантовани эсвэл Рэймонд Лэйфүүр, Фрэнк Чаксфилд, Франшис Лэй, 101 чавхдаст хөгжмийн найрал аяз бас Поул Моря, Билли Уонн зэрэг дуу, хөгжмийг сонсох дуртай байв. Тэр ийм л (надаар хэлүүлбэл) хоргүй аялгуунд үхэн хатан дурладаг байсан юм. Хэмнэл аяз нь урсаж байгаа юм шиг утсан хөгжим, сэтгэл тэнийж уярмаар модон үлээвэр хөгжим, дуу намсгагчтай гуулин хөгжим, сэтгэлийг зөөлөн илбэж байгаа юм шиг босоо ятгын эгшиг, хэзээ ч нурж унахааргүй энхрий зөөлөн аялгуу зэрэг нь мөсөн чихэр аманд хайлан урсаж, амт шимт нь аясаараа таарч буй мэт сайхан зохицол гэмээр. Бага зэрэг цуурай сонсогдох бичлэг ч бий. Би ганцаараа машин жолоодож явахдаа рок юм уу блюзыг ихээр сонсдог байлаа. Дэрек энд дэ Доминз, Отис Рэддинг, Доорсыг сонсдог байхад Ээм дургүй байв.

Тэр үргэлж давчуу жижиг цахилгаан шатанд дуугардаг аялгууны хуурцгийг цаасан уутанд хийгээд авч явдаг байв. Тэгээд дуусан дуустал нь сонсож явдаг байлаа. Бид хоёр зорилго чиглэлгүйгээр хаашаа ч хамаагүй машинаар их давхидаг байж дээ. Машинд Франшис Лэйгын “Өвлийн хайрын хос” дууг сонсонгоо уруулаа үл мэдэг хөдөлгөн, бүдэг будагтай уруул нь дэндүү гоо үзэсгэлэнтэй, тачаангуй харагдуулдаг байлаа. Юутай ч тэр өргөгч шатны арваад мянган аялгуутай хуурцагтай байдаг байв.

Тэгээд энэ дэлхийн хаана ч байдаггүй хөгжмийн талаар өргөн дэлгэр мэдлэгтэй “Цахилгаан шатны аялгуу” хөгжмийн хуурцагны музейг байгуулахуйц их арвин сантай байдаг байв. Хайрлан дурлалцаж байхдаа ч тэрхүү дуу, аялгууг сонсдог байсан юм. Түүнийгээ тэврэнгээ хичнээн олон удаа Перси Фэйтын “Зуны өдрийн дурлал” дууг сонссон гээч. Ингэж хэлэх нь ичгэвэртэй ч одоо ч энэ дууг сонсохоор сэтгэл хөөрч, сэрэл хөдөлдөг юм. Амьсгал бачимдаж, нүүр халуу төөнөөд ирдэг билээ. Перси Фэйтын “Зуны өдрийн дурлал” дууны эхлэлийг сонсоод л сэрэл нь хөдөлдөг эрэгтэй хүн энэ хорвоод надаас өөр байхгүй байх аа. Үгүй ээ. Түүний нөхөр бас байж магадгүй юм. Тэр орон зайг түүнд үлдээе. Перси Фэйтын “Зуны өдрийн дурлал” дууны эхлэлийг сонсоод л сэрэл нь хөдөлдөг эрэгтэй хүнийг энэ хорвоогоос хайгаад (өөрийгөө оруулаад) хоёрхон хүнийг л олох болов уу. Ингэж засаж хэлье. Ингэхэд л болох юм байна.

Орон зай
- Би ийм дуунд дуртай болсон учир нь гэвэл гэж ирээд Ээм нэг өдөр ярьж байна. Ерөөсөө л орон зайны асуудал юм гэв.
Орон зайны асуудал аа?
Бод доо. Ийм дуу, аялгуу сонсохоор хязгааргүй уудамд байгаа юм шиг санагддаг. Тэнд өргөн уудам, саруулхан, хил хязгаар гэж үгүй, хана туурга, дээвэр тооно гэж байхгүй. Тэгээд юу ч бодох, шаналах юмгүй, хэлж ярих хэрэггүй. Тэнд зүгээр л байхад болох тийм л газар. Зүгээр л нүдээ аниад, чавхдаст хөгжмийн сайхан аялгуу, хөг авианд нь өөрийгөө даатгачихад л болоо. Толгой өвдөж, бие жихүүцэхгүй л бол сарын тэмдэг, өндгөн эс гадагшилж байх үе биш, тэнд байгаа бүх зүйл гагцхүү үзэсгэлэн төгөлдөр, сэтгэл өөрийн эрхгүй тайвширч, уужрахаар, хэн ч саад болохгүй, үүнээс илүү хүсэх юм огтхон ч алга.

- Яг л диваажинд байгаа юм шиг үү?
- Тийм шүү гэж Ээм хариулсан юм. Диваажинд BGM-ээр Перси Фэйтын дуу эгшиглэх нь гарцаагүй гэж бодож байна. Хүүе ээ. Нуруу дахиад илж өгөхгүй юм уу?
- Тэгье л дээ. Асуудалгүй гэж хариулж байсан юм.
- Нуруу илэхдээ үнэхээр гаргуун сайн юм аа.

Хэнри Маншини бид хоёр мэдээгүй юм шиг царай эсгэхэд нүүрэнд нь инээмсэглэл тодорч байсан юм.
Би мэдээж цахилгаан шатны хөг аялгууг ч алдсан. Ганцаараа машин барьж явах болгондоо тэгж боддог болов. Гэрлэн дохио солигдохыг хүлээж байх зуур хаана нэгтэйгээс нэг охин гэнэт гарч ирээд, машин дотор яах ийхийн зуургүй орж суугаад, намайг ч харах сөхөөгүй “Өвлийн хайрын хос” дууны хуурцгийг машины тоглуулагчид ум хумгүй хийчихгүй юм байх даа гэсэн бодол ч орж ирнэ. Зүүдэндээ ч ингэж мөрөөднө. Гэвч ийм зүйл тохиолдохгүй нь мэдээж. Хуурцаг хийдэг тоглуулагч ч байхгүй болсон.

Одоо би машин барьж явахдаа iPod эсвэл USB холбогчоор хөгжим сонсдог. Тэнд мэдээж Франшис Лэй, 101 чавхдаст хөгжмийн аялгуу ч байхгүй. Гориллац, Блэйк энд Пийс зэрэг л. Нэгэн бүсгүйг алдана гэдэг ийм л зүйл юм болов уу. Эсвэл заримдаа нэгэн эмэгтэйг алдана гэдэг бүх эмэгтэйг алдаж байна гэсэн үг юм уу? Ингэж л бид эмэгтэйгүй эрчүүд болон хоцорно. Бид бас Перси Фэйт, Франшис Лэй, мөн 101 чавхдаст хөгжмийн аялгууг ч алдаж байна гэсэн үг. Аварга загас, дун хорхойг ч бас алдаж байна. Мэдээж, түүнийхээ энхрийхэн гоолиг нурууг бас алдсан.

Би Хэнри Маншинигийн удирдан тоглуулдаг “Мүүн ривэр” /Сарны гол/-ыг сонсонгоо зөөлөн гурвалсан хэмнэлд нь Ээмын нурууг энхрийлэн таалдаг байсан юм. Миний “Гэклбэрри Финны адал явдал” номыг тэртээ голын тийшээ аваад явчихсан л байгаа юм. Гэвч иймэрхүү зүйлсийг хаа нэгтээ гээчихсэн, бүгдийг алга болгочихсон. Үлдсэн юм гэвэл хуучин баллуурын тал, алс холоос сонсогдох далайчдын гунигт дуу л байна даа. Бас мэдээж ус өргөдөг сав, тэнгэр өөд цойлж, “орь ганц” руу ганц эврээ хатгах цагаан морины баримал юм.

Ээм одоо диваажинд, эсвэл өмнөх бүртгэх газар оччихсон “Зуны өдрийн дурлал” дуугаа сонсож байвал сайхан байна гэж бодох юм. Тэрхүү хил хязгааргүй, тэнэгэр уудам, уянгалаг яруу хөгжимд уяран хайлж байвал сайхан ч Жэфферсон Эйрплэйны рок битгий сонсогдоосой. (Бурхан мэдээж ингэж зовоохгүй байх. Би ийнхүү итгэн найдаж байна). Тэгээд “Зуны өдрийн дурлал”-ын хийлийн товшилтот аялгууг сонсонгоо миний тухай хааяа бодож байвал болоо доо гэж бодох юм. Гэхдээ тэгж олон юм хүсэхгүй ээ. Намайг байхгүй байсан ч Ээм тэнд үхэшгүй мөнх, цахилгаан шатны аялгуутай хамт аз жаргалтай, амар амгалан амьдарч байгаасай гэж залбирнам. Эмэгтэйгүй эр болсон би чин сэтгэлээсээ ийнхүү хүсэж, мөргөнөм. Мөргөх, залбирахаас өөр чадах зүйл надад үнэндээ алга байх шиг байна. Яг одоохондоо. Ийм л байна. Магадгүй.
Харуки Мураками Эх сурвалж www.wikimon.mn

Нэг. Өргөн, хөмсөг. Түүнийг дурлалын бурхадын нэгд тооцож болох бөгөөд илэн далангүй харилцаатай. Тэрбээр шал нал хийсэн яриа, гоншигнуур занг үл тэвчих бөгөөд ухаалаг, үнэнч бүсгүй түүний жинхэнэ хань мөн.

Хоёр. Өтгөн, хоорондоо нийлэх шахсан хөмсөг. Түүнийг битгий гомдоогтун. Жинхэнэ эр хүн гуниг, зовлонгоо, шархадсан сэтгэлээ үргэлж нуун далдалж байдаг юм. Түүнд хүчтэй, өөрийг нь бүрэн ойлгодог бүсгүй хэрэгтэй. Иймд бат түшигтэй байж гэмээнэ тэр юунд ч хүрнэ. Авууштай олон чанар нь сексийн амьдралд ч тодорхой ажиглагддаг.

Гурав. Нарийхан хөмсөг. Өөрийнхөө бодол, зарчимд үнэнч, бусдын таашаалыг хүлээхээргүй байсан ч гэсэн гаргасан шийдвэрийнхээ төлөө гуйвалтгүй зогсдог хүмүүс бол нарийхан хөмсөгтнүүд. Шаардлагатай гэж үзсэн зүйлийнхээ төлөө үхэн зүтгэнэ. Хэрвээ наалдах шаардлага гарвал зангуу гэсэн үг. Сул чөлөөтэй байж, бүсгүйчүүдтэй зугаалан цэнгэх дуртай.

Дөрөв. Шулуун хөмсөг. Хөмсөг хэдийчинээ эгц шулуун байна, тэр хүн төдийчинээ ажил хэрэгч гэсэн үг. Тэрбээр өөдрөг үзэлтэн бөгөөд мөнгө хурааж хуримтлуулах төрөлхийн гэмээр авъяастай. Тэр хүссэндээ хүрсэн үедээ (алба, сексийн аль алинд) түүнээсээ шүдээрээ зуурахаас ч буцахгүй.

ХОНЬ – АЛТАН ДУНДЖИЙГ ОЛООРОЙ

Ерөнхий хандлага: Зуны дунд сард олон азтай учрал тохионо. Таны хувьд юу хамгаас чухал вэ гэдгийг сонгох шаардлага тулгарна. Өөрөөр хэлбэл, адал явдлаар дүүрэн хувийн амьдрал уу, эсвэл ажил албан тушаалын өсөлт үү гэдгээс сонгох хэрэг гарна. Шийдвэр гаргахын өмнө сайтар бодохыг зөвлөе. Ажил төрлөө чухалчилбал ар гэр тань хаягдаж болзошгүй тул алтан дунджийг олох хэрэгтэй.

Ажил мэргэжил: Ажил төрлөө ажлын цагаар л хийж гүйцэтгэ. Амралтын цагаа ажилдаа битгий зориул. Хамт ажиллагсдаас содон санаа гарна. Дэмжиж ажиллах нь эсэргүүцсэнээс илүү үр дүнтэй.

Мөнгө санхүү: Санхүүгийн асуудал ажлын явцтай салшгүй холбоотой байна. Тиймээс мэрийлттэй ажилла. Таны ажил төрөлдөө зарцуулсан цаг хугацаа, хүч хөдөлмөр мөнгө болон гэр бүлд тань буцаж ирнэ гэдгийг бүү мартаарай.

Хайр дурлал, гэр бүл: Гэр бүлдээ амралтын цагаа зориул. Тэгэхдээ ажил албаныхаа талаар тодорхой ойлголт өгөхөөс бүү цаарагла.

Эрүүл мэнд: Биеэ чийрэгжүүлэхийн тулд жимс ногоог хүнсэндээ түлхүү хэрэглээрэй.

ҮХЭР – НЭР ХҮНД ӨСНӨ

Ерөнхий хандлага: Энэ сард үхрийнхний нэр хүнд өсч, байр суурь бэхжинэ. Танаас мөнгө зээлдүүлэхийг гуйх хүн олон байна. Харин өгчихвөл дараа нь олж авахад хэцүү байна. Мэдлэг боловсрол, дотоод ариусалдаа тодорхой цаг заваа зориулбал үр дүн сайтай байна. Орж ирэх мэдээлэл болгоныг сайтар нягтлан үзэж байж шийдвэр гаргаарай.

Ажил мэргэжил: Ажил овоорч, зарим газраа саатах хандлага байгаа болохоор дээд зэргийн зохион байгуулалттай, хариуцлагатай байх шаардлагатай. Гэнэтийн хяналт шалгалт, бас өрсөлдөгч нарын өдөөн хатгалга гээд тайван ажиллахад бэрх байна. Энэ бүгдийг амжилттай давж гарвал албан тушаал ахина.

Мөнгө санхүү: Хангалуун байх тул үхрийнхэн маргаашаа итгэл төгс харна. Анхаарах зүйл бол орлогоо тогтмолжуулах юм. Ашигтай гэрээ хэлцлээс орлого олгох боломжтой.

Хайр дурлал, гэр бүл: Жинхэнэ хайр дурлалтай учирна. Он жилийн уртад ч элэхгүй тийм л хайр хүний амьдралд ганц удаа тохиодог тул алдахгүйг хичээ. Гэр бүлийн хүрээнд илүү санаачлагатай байх шаардлагатай. Ханьтайгаа ам мурийхаас зайлсхийж, түргэн зангаа дарж бай. Гэнэтийн зочид ирнэ.

Эрүүл мэнд: Эрүүл агаар, эерэг хүмүүс энэ бол үхрийнхний эрүүл мэндэд хамгаас хэрэгтэй зүйлс. Мөн хорт зуршлаасаа салахад нэн тохиромжтой цаг үе.

ИХЭР – ГАНЦААР БАЙХЫГ ХҮСНЭ

Ерөнхий хандлага: Энэ сард ихрийнхэн шинэ найз нөхөд, ажил хэргийн түншүүдтэй болж, орчноо солино. Заримдаа ажил хэргээсээ түр хөндийрч, ганцаар байхыг хүснэ. Энэ нь хурдтай өрнөх хувийн болон хувьсгалын асуудлуудтай холбоотой. Бусад хүнд ихрийнхэнтэй харьцах сонирхолтой санагдана. Учир нь тэд үргэлж өөдрөг, шинэ санаа бодлоор дүүрэн явдаг.

Ажил мэргэжил: Олон ажил хэрэг цаг хугацаагаар шахаж, ачаалал ихтэй байна. Хэрвээ та ядарч байгаагаа, мөн эрч хүч буурч байгаагаа мэдрэх юм бол амралтаа аваарай. Ажлаа солихыг хүсэхэд тохиромжгүй cap. Бичиг баримт бүрдүүлэх, гэрээ хэлцэл байгуулахдаа онцгой хянуур байгаарай. Хэр хариуцлагатай байхаас таны ажил хэргийн ирээдүй хамаарна.

Мөнгө санхүү: Энэ сард санхүүгийн байдал санасанд хүрэхгүй. Тийм болохоор мөнгөнд үрэлгэн байхаас зайлсхий. Мөн хуримтлалдаа гар битгий хүрээрэй. Сарын дундуур бусдад зээлдүүлсэн мөнгөө буцаан авч байдал сайжирна. Өр зээл тавихад таагүй үе. Нэмэлт эх үүсвэрийг хайгаарай.

Хайр дурлал, гэр бүл: Та өөрийгөө хөндлөнгөөс нэг хараад үзээрэй. Та хайртай хүндээ хэт өөнтөгчөөр хандаад байгаа юм бишүү. Хайр дурлалд чин сэтгэлээсээ хандвал хариуд мөн тийм сэтгэлийг хүртэнэ. Гэр бүлтэй хүний тухайд аж амьдралтай холбоотой төлөвлөсөн зүйл нь бүгд биелнэ. Гэр орны уур амьсгал эв найртай байна. Хамтдаа агаар салхинд гарна.

Эрүүл мэнд: Биеэ анхаарах шаардлагатай. Бэртэж гэмтэх, шавьжинд хазуулахаас сэргийл. Маш хянуур бай. Өвдвөл эмчид даруй хандаарай.

МЭЛХИЙ – ШИЙДВЭРЭЭ НЯГТАЛЖ БАЙГААРАЙ

Ерөнхий хандлага: Ихэнхи үйл явдал мэлхийнхний хүсэл эрмэлзлээс гадуур өрнөнө. Аливаад алдаа эндэгдэл гаргахгүйн тулд дотор хүнтэйгээ байнга зөвлөж, гаргаж байгаа шийдвэрээ нягталж байх шаардлагатай. Амжилт хичээл зүтгэлийн үрээр ирнэ.

Ажил мэргэжил: Ажил албаны хүрээнд өөрчлөлт орох cap. Ирээдүйтэй санал, ашигтай төслүүд гээд олон боломж гарна. Хамгийн гол нь зөвийг нь олж барьж авах нь чухал. Худалдаа, зар сурталчилгааны салбарт ажиллагсад үр ашигтай байна. Ажил хэргийн харилцаа холбоогоо өргөжүүлэх оновчтой арга тактик болно.

Мөнгө санхүү: Боломжийн байна. Сарын сүүлийн хагаст орлого нэмэгдэнэ. Зарим нь өв хөрөнгөзалгамжлана. Мөнгөний асуудалд аз сориод хэрэггүй, алдах магадлалтай.

Хайр дурлал, гэр бүл: Романтик cap. Шүтэн бишрэгчид таныг болзох хүсэлт, бэлэг сэлтээр булна. Дурлагсдын хувьд амаргүй үе. Саяхныг хүртэл цорын ганц гэж бодож явсан хүнээ орхиход хүрч болзошгүй. Бусдын дэл сул яриа, элдэв явуулгад битгий авт. Хэрвээ та гэр бүлээ бүхнээс дээгүүр тавьдаг бол тэдэндээ арай уян зөөлөн ханд. Ахуйн шинжтэй олон асуудлыг нэг далайлтаар шийдэх боломж байна. Ахмад хамаатанд таны тус хэрэг болно.

Эрүүл мэнд: Сайн байна. Гүйлтээр хичээллэж, унадаг дугуй унаж байвал чийрэгжинэ. Усан эмчилгээ үр дүн сайтай.

АРСЛАН – ИРЭЭДҮЙГЭЭ ИТГЭЛТЭЙ ХАР

Ерөнхий хандлага: Холимог нөлөөтэй cap. Ахуй амьдрал ч, ажил төрөл ч төлөвлөсний дагуу бус, тохиолдлын шинжтэй урсах болно. Ирээдүйггээ итгэлтэй харж урагшлах нь чухал. Улирсан баларсан зүйлд санаа битгий зов. Чухал шийдвэр гаргахдаа сайтар цэгнэж үзээрэй.

Ажил мэргэжил: Үр бүтээлтэй cap. Арслангийнхан ажил албандаа ихэнх цагийг зарна. Мэдээж зарим нэг саад бэрхшээл тулгаравч тууштай хөдөлмөрөөр тэр бүхнийг давж гарна. Түншээ сонгохдоо няхуур бай. өөрийн гэсэн үзэл бодолтой байж, бусдын нөлөөнд бүү автаарай.

Мөнгө санхүү: Хөрөнгө оруулалтыг зөв хийвэл санхүүгийн хараат бус байдлаа бэхжүүлнэ. Шинэ компани, жижиг төсөлд хөрөнгө оруулахад ашигтай байна. Орлогоо нэмэгдүүлэхийн төлөө хичээн зүтгэвэл заавал амжилтанд хүрнэ.

Хайр дурлал, гэр бүл: Амрагийн харьцаандаа зориулах цаг зав багатай байна. Гэвч та өөрт эрхэм хүнээ олсон бол ямар нэгэн аргаар цаг зав гаргаж, хайртай хүндээ зориулаарай. Гэрлэж амжаагүй яваа хүмүүc хөнгөн хийсвэр явдалд орооцолдохоос зайлсхий. Гэр бүлтэй хүн ханийнхаа хардалт, үл ойлголцолтой нүүр тулна. Бухимдахын оронд нөхцөл байдлыг ухуулж ойлгуул. Тэгвэл та гэр бүлийн уур амьсгалаа халуун дулаанаар нь хадгална.

Эрүүл мэнд: Биеийн байдалд санаа зовохоор зүйл алга. Гэхдээ амьдралын зөв хэв маягийг дага. Хорт муу зуршлаа гээж, хөдөлгөөнтэй бай.

ОХИН – ЭЛДЭВ ҮЙЛ ЯВДЛААР БАЯЛАГ САР

Ерөнхий хандлага: Элдэв үйл явдлаар баялаг cap. Охиныхон адал явдалд дурламхай болох бөгөөд энэ хандлага нь амьдралын бүх хүрээнд илрэнэ. Шинэ ажил, сонирхолтой танилууд, мөнгөн ашигтай санал гээд олон зүйл хүлээж байна.

Ажил мэргэжил: Албан ажил амжилттай урагшилж, охиныхон сэтгэл хангалуун байна. Тэд албан томилолтоор хол ойрын аянд нэг бус удаа явна. Зарим нь мэргэжил дээшлүүлэх сургалтанд хамрагдана. Удирдлага охиныхны гаргасан санал санаачлага болгоныг дэмжих хандлагатай байх тул боломжийг ашигла.

Мөнгө санхүү: Охиныхны санаачлага мөнгөөр хэмжигдэнэ. Хэдий чинээ идэвхи санаачлагатай байна төдий чинээ их орлого олно. Зарим нь цалин хөлсөө нэмүүлнэ.

Хайр дурлал, гэр бүл: Хайрттайгаа аялж зугаалах нь таашаал авчирна. Гоонь хүн аяны замд сэтгэл алдруулсан нэгэнтэй учирна. Харин амьдрал болох, эсэх нь таны ухаан самбаа хоёроос хамаарна. Гэрлэгсэд хэт их эрх чөлөөг хүсэмжилж ханьтайгаа зөрчилдөж болзошгүй. Гэр бүлийнхээ ахмад гишүүдэд санаа тавь.

Эрүүл мэнд: Сайн байна. Хоол хүнсний чанараа анхаарчихвал өөр эрсдэлтэй зүйл алга.

ЖИНЛҮҮР – ХУВЬ ТАВИЛАН ИВЭЭНЭ

Ерөнхий хандлага: Хувь тавилангийн бэлгийг хүртэх cap. Энэ нь шинэ боломж, албан тушаал ахих санал байж болно. Зөн билгээ дагавал ашигтай түншлэлийг сонгож чадна. Зорилгодоо хүрэх зам мөр нээллтэй байна.

Ажил мэргэжил: Ажил сайн байна. Харин ажилдаа сэтгэл хангалуун бус байдаг хүмүүст олон хувилбар байна. Итгэлтэй хүнтэй зөвлөж байгаад хамгийн сайныг нь сонгоорой. Хамт ажиллагсадтай харьцаа сайнгүй байна. Илүү хүлээцтэй бай.

Мөнгө санхүү: Хуучин өр зээл нэхэгдэж сандаргана. Орлого тогтмол эх үүсвэрээс оровч өр зээлээ төлөхөд хүрэлцэхгүй болохоор зардлаа танах хэрэгтэй болно. Дотны хүмүүс мөнгө зээлдүүлж туслана. Илүү цагаар ажиллах хэрэгтэй болно.
 
Хайр дурлал, гэр бүл: Хувирамтгай cap. Амрагийн тань зан ааш хаврын тэнгэр шиг л хувирна. Тэглээ гээд та хуйсагнаад байж болохгүй. Нэг л зангаараа, тайван байвал зөрчил тэмцэл гарахгүй. Гэрлэгсдийн дунд шинэ танилаас үүдэлтэй маргаан гарна. Даруу төлөв байж, ханийнхаа сэтгэлд юм бүү хий.

Эрүүл мэнд: Жингээ хянах шаардлагатай. Хоолны дэглэм барьж бус, хөдөлгөөнийг эрхэмлэн турах нь зөв. Даралт хэлбэлзэх хандлагатай. Дур мэдэн өөрийгөө бүү эмчил.

ХИЛЭНЦ – ИРЭЭДҮЙТЭЙ АЖЛЫГ ЭХЛҮҮЛНЭ

Ерөнхий хандлага: Сайн cap. Хилэнцийнхэн шинэ бөгөөд ирээдүйтэй ажлыг эхлүүлэх ба үүндээ сэтгэл хангалуун баина. Шинэ төсөл төлөвлөгөө олон байвч бусдын тус дэм хэрэг болно. Тиймээс хэнтэй хамтрахаа сайн тооцоол.

Ажил мэргэжил: Ямар ч ажилд хариуцлагатай хандах шаардлагатай. Хэрвээ та цагаа нарийн баримтлахгүй бол удирдлагаас таагүй үнэлгээ авна. Хэл ам, хов живэнд өртөхөөс онцгой олгоомжил. Сарын сүүл рүү ажиллах эрч хүч нэмэгдэхийн хэрээр санхүүгийн байдал ч сайжирна.

Мөнгө санхүү: Дундаж байна. Сарын сүүлээр орлогоо нэмэгдүүлэх боломж гарна. Гоо сайхан, гадаад үзэмжиндээ тодорхой хэмжээний зарлага гаргах бололтой. Мөнгөн хуримтлал үүсгэвэл хожим хэрэг болно.

Хайр дурлал, гэр бүл: Хөнгөн хийсвэр харицлаанаас заилсхийхийг одод зөвлөж байна. Нэр төрөө алдаад зогсохгүй хайртай дотны хүмүүсээ ч гомдоож болзошгүй байна. Амрагтаа сэтгэл дундуур байлаа ч хүлээцтэй хандахыг хичээ. Түрэмгий авир сайн юманд хүргэхгүй. Зарим тань шинэ хүнтэй болно.

Эрүүл мэнд: Эрч хүч буурч, ядаргаанд орох магадлалтай. Мөн бэртэж гэмтэж болзошгүй байгаа тул нэн хянуур бай Амьдралын зөв хэв маягийг баримталж, архи дарснаас хол байх нь таны эрүүл байх үндэс мөн.

НУМ – БУХИМДАНГУЙ БАЙНА     

Ерөнхий хандлага: Энэ сард өдөр тутмын ажилдаа шамдах нь үр дүнтэй байна. Санхүүгийн байдал санасанд хүрэхгүй болохоор нумынхан суурин байна. Ойр дотны хүмүүс, удирдлага гээд олон хүн танд шаардлага тавина. Тиймээс нумынхан бухимдангуй байх бололтой.

Ажил мэргэжил: Ажилдаа хариуцлагатай хандах шаардлагатай. Цагийг нягт нямбай баримтлан, үр бүтээлтэй байхгүй бол залхуу ажилтны тоонд орж болзошгүй байна. Удирдлагаас тавигдах шаардлага өндөрсөнө. Хамт олны тунд хов жив, таагүй уур амьсгал үүснэ. Даруу төлөв байвал нөхцөл байдал засрана.

Мөнгө санхүү: Орлого зарлагаа нарийн тооцохгүй бол мөнгөний гачигдалд орно. Сэтгэлээр уналгүй, итгэлтэй ажиллавал орлогоо нэмэгдүүлж чадна.

Хайр дурлал, гэр бүл: Хөнгөн хийсвэр харилцаанд битгий ороорой. Нэр хүндээ алдана. Дурлагсдын хувьд харьцаа хөндийрөх cap. Шийдвэр гаргахын өмнө үнэхээр танд хэрэгтэй хүн мөн үү гэдгийг бодож үз. Хэрвээ мөн бол таагүй үеийг тэвчин даваарай. Хань нь хардамхай болох тул нумынхан томоотой байгаарай. Илүү дутуу явдал гэр бүлийг тань бусниулна шүү.

Эрүүл мэнд: Сайн байна. Гэхдээ сэтгэл санааны байдалтай холбоотой өвдөх магадлал бий. Аль болох тайван байж, ядаргаагаа тайлаарай.

МАТАР – УХААЛАГ БАЙ

 
Ерөнхий хандлага: Ухаалаг байх cap. Хүмүүс танд итгэж хүндэтгэлтэй хандаж байхад дарамтлах хэрэггүй. Шаардлагагүй үед ихэрхүү, бардам зан гаргавал танд хохиролтой. Ямар нэгэн өөрчлөлт шилжилт хийх хэрэггүй. Нийгмийн амьдралд идэвхитэй оролцвол ашигтай байна.

Ажил мэргэжил: Өдөр тутмын ажилдаа шамдах хэрэгтэй болно. Ажил төрлөө өөрчлөхөд тохиромжгүй үе. Тэглээ гээд сэтгэлээр унах хэрэггүй, тэвчээртэй байж, хичээнгүй ажиллаарай. Гэрээ хэлэлцээрт орвол хамаг ур чадвараа гарга. Энэ нь таны үнэлэмжийг дээшлүүлнэ.

Мөнгө санхүү: Санхүүгийн асуудалд хоёрдмол нөхцөл байдал, мөн эргэлзээтэй хөрөнгө оруулалтаас зайлсхий. Орлого тогтмол эх үүсвэрээс орно. Гэхдээ хэт үнэтэй зүйл худалдан авч хэрэггүй.
 
Хайр дурлал, гэр бүл: Азтай байна. Та хайртай хүнтэйгээ учирч, аз жаргалыг жинхэнэ утгаар нь мэдрэнэ. Харин нэгэнт амрагаа олсон хүний тухайд харьцаагаа улам бүр бат бэх болгоно. Гэр бүлд ахуйн шинжтэй олон асуудал тулгарна. Гэхдээ хэт даргархалгүй ханьтайгаа зөвөлж, асуудлыг шийд. Эцэг эхээ халамжлах хэрэгцээ гарна. Гэр бүлтэйгээ агаар салхинд гарвал хүүхдүүд баяртай байх болно.

Эрүүл мэнд: Биеэ анхаарах шаардлагатай. Өвдөх эхний шинж тэмдэг мэдэгдмэгц эмчид хандаарай. Өвчин хүндэрвэл анагаахад амаргүй байна. Цөс, давсаг эмзэг байна. Мөн нойргүйтэж болзошгүй. Эмчилгээний цай хэрэглэвэл үр нөлөө сайтай байна.

ХУМХ – МӨНГӨНИЙ ТӨЛӨӨ ЧАРМАЙН АЖИЛЛАНА

Ерөнхий хандлага: Идэвхи буурч болзошгүй. Чухал ажил хариуцаж авсан бол хойш битгий тавь. Энэ сард та өөрийгөө хөгжүүлэхийн төлөө, мөн зорилгодоо хүрэхийн тулд хичээн зүтгэх хэрэгтэй болно. Хэт амбийцлах нь ажил төрлөө өөрчлөхөд хүргэж болзошгүй.

Ажил мэргэжил: Жижиг сажиг зүйлийг ч анхаарч, маш хянуур ажиллах шаардлагатай. Шинэ салбарт ажиллаж эхлэх гэж байгаа бол урьдчилан бүгдийг сайтар тооцоол. Зарим хумхынхны ажил дээр орон тооны цомхотгол хийгдэж болзошгүй. Тиймээс ямар ч нөхцөлд хөдөлмөрч, тэвчээртэй байх шаардлагатай. Эмэгтэйчүүд албан тушаал ахих боломжтой байна. Харин аз сорьсон алхам сайн юм авчрахгүй.

Мөнгө санхүү: Тогтвортой cap. Энэ сард хумхынхан санхүүгийн байдлаа бэхжүүлэхэд анхаарч, мөнгөний төлөө чармайн ажиллана. Хамтын ажиллагаанд хянуур хандахгүй бол түншүүд хуурч мэхлэж болзошгүй. Эсвэл тооцоон дээрээ алдах магадлалтай. Хань ижил, үр хүүхдэдээ багагүй мөнгө зарах хэрэг гарна. Тиймээс орлого зарлага нямбай тооцоол.

Хайр дурлал, гэр бүл: Зарим хумхынхан хуучин амрагтайгаа харьцаагаа сэргээнэ. Зөн билгээ дагавал дурлалын талбарт буруу алхам хийхгүй. Гэрлэгсдийн хувьд гэр оронд үүссэн асуудлаас үүдэлтэй харьцаа хөндийрч мэднэ. Зарим хумхынхан салах шийдвэр гаргах тухай бодож ч магадгүй. Яарах хэрэггүй, учир нь та хожихоосоо алдах нь илүү байна.

Эрүүл мэнд: Үе мөч, нуруугаа хамгаалах шаардлагатай. Бие махбодын ачаалал нь сөрөг нөлөөтэй. Мөн сэтгэл санаагаа тайван байлгаж чадвал эрүүл байна. Харшилтай хүмүүсийн харшил хөдлөнө. Жимс ногоо түлхүү хэрэглэвэл аминдэмийн дутагдлыг нөхөж чадна. Хорт зуршлаа хаяхад нэн сайн.

ЗАГАС – ТОГТВОРГҮЙ САР

 
Ерөнхий хандлага: Бүх талаараа тогтворгүй cap. Олон үйл явдал таны хяналтаас гадуур өрнөж таныг бухимдуулна. Загасныхан хаврын тэнгэр шиг хуйсагнуур болно. Үүнээс болоод эрч хүчээ барж дуусах аюул буй. Тиймээс зориг хатуужилтай байж, мөнгө олох, амжилтанд хүрэх зорилго тавьж урагш зүтгээрэй.

Ажил мэргэжил: Ажилтай холбоотой бүхий л асуудлыг практик талаас нь авч үз. Тэгвэл та амжилтанд хүрч чадна. Хуучин ажлаа нэр төртэй дуусгаж, амжилтаа бататга. Харин шинээр том ажил эхлүүлэхэд тохиромжтой үе биш.

Мөнгө санхүү: Санхүүгийн асуудлаа шийдвэрлэхээс зайлсхийж болохгүй. Та л шийдэхгүй бол өөр хэн ч шийдэхгүй. Ашигтай хэлцэл байгуулж чадвал санхүү тогтворжино. Ирээдүйд ашиг авчрах төслүүдэд бүтээлчээр хандаарай. Мөнгөө хүүхдүүд, ахуйн асуудалдаа зарцуулна.

Хайр дурлал, гэр бүл: Хардалтаас үүдэлтэй сэтгэлийн тавгүйтлийг авчрах cap. Танд биеэ хянахад амаргүй байх болно. Хайртай хүнээ алдахыг хүсэхгүй байгаа бол учрыг нь олж байж, хэл ам хийгээрэй. Таны өөнтөгч зангаас ойр дотны хүмүүс тань залхана. Гэр бүлийн харьцаагаа бэхжүүлэх ямар нэгэн сонирхолтой зүйлийг ханийнхаа хамтаар хийгээрэй.

Эрүүл мэнд: Ерөнхийдөө сайн байна. Гэхдээ биеэ чийрэгжүүлэхэд анхаар. Усан сэлэлтээр хичээллэж, өглөөний дасгалыг тогтмол хийгээрэй. Загас, жимс ногоо хүнсэндээ түлхүү хэрэглэвэл тустай байна.

Хайртай бүсгүйн чинь харцных нь цог нь унтарахад
Хамтдаа алхаж явахад гарынх нь атгалт сулрахад
Өөрт чинь итгэх итгэл нь бүр мөсөн алдарахад
Өмнөх шигээ биш гунигтайхан чамруу ширтэхэд
Эр хүн та юу боддог вэ?

“Тэсийн голын унага, Тэрхийн голын хүүхэн” хэмээх хэлц үг байдгийг монголчууд сайн мэднэ. Энэ үгийг хэн нэг нь зохиогоод хэлчихээгүй ажээ. Хаа холын 17-р зууны үед өрнөсөн өөрийн гэсэн үйл явдалтай, тэр нь ам дамжин яригдсаар байгаад үлгэр домгийн шинжтэй болжээ. Манж нар Монгол төрийн эрхийг урвагч ноёдоор бататгаж, монголчуудын хийморь сүлд болсон Төв Халхын даншиг наадмын морь, бөхийн түрүү магнайг авахаар санаархаж эхэлжээ. Даншиг наадмын сураг гараад удаагүй байтал энэхүү наадмын түрүүг авах нэг их хурдан хүлгийг манжууд онцын харуул хамгаалалттай Төв Халхад ирүүлсэн байна. Энэ тухай дуулж сонссон Заяын гэгээнтэн өөрийн нутгийн Боролдой хэмээх хашир шинжээч өвгөнд хаанаас ч хамаагүй хурдан хүлэг олж ир гэж зарлигджээ. Боролдой өвгөн өмнө нь Тэсийн голын унага хурдан гэж дуулсан байж. Тэгээд Булнайн нурууны арыг давж Тэсийн голын эхээс адис авч уснаас нь уугаад цааш явж байтал нэг айлын гадаа үс даахиндаа баригдсан бор саарал зүсмийн, үсээ гээгээгүй хонины бор морь уяатай байх нь нүдэнд тусчээ. Очиж үзвэл үнэхээр хурдан хүлэг, морин эрдэнэ байх нь тэр. Тиймээс тэрхүү морийг хөтөлгөө мориороо сольж авсан байна. Өвгөн олсон олзондоо баярлан явсаар Тэрхийн голд нэгэн ядуу айлд буувал өвгөн, эмгэн хоёр түүнийг ихэд хүндэтгэж цай идээ болж чадах ядахаараа дайлжээ. Энэ айл хувцас хунар муутай ч үзтэл үнэхээрийн үзэсгэлэн төгс, буян заяа тэгш эм хүний шинж бүрдсэн 18 орчим насны ганц охинтой болохыг Боролдой өвгөн анзаараад хоёр хөгшинд эргэж уулзахын ерөөл тавиад аян замд гарсан байна. Тэгээд нутагтаа ирээд мөнөөх үст саарал морио наадамд уяжээ. Үст саарал морь манж ноёны хурдан шаргыг бараагүй хаяж түрүүлж ирсэнээр “Тэсийн голын унага” гэдэг хэлц үг гарсан байдаг. Наадмын хөл намжсан намар цагийн эхээр Боролдой өвгөн үст саарлынхаа түрүү магнай болсон баярт мэдээг төрсөн нутаг ус, Тэсийн гол, түм олон, эзэн хүнд нь сонсгож, өргөл өргөхөөр хүү Туулайхүүгээ дагуулан морджээ. Холын замд мордсон өвгөн явах газрынхаа тэхий дунд байх Тэрхийн голоор нутагтай, өмнө нь танилцаж байсан мөнөөх үзэсгэлэн төгс охинтой өвгөнийд хоног тааруулжээ. Туулайхүү тэрхүү бүсгүйтэй харц мөргөлдөж жиг ургаад явчихыг хашир өвгөн Боролдой анзаарсан тул Тэрхийн голд амьдардаг хоёр хөгшиний ганц охиныг бэр болгохоор тохиролцоод харьжээ. Энэ явдлыг сонссон Заяын гэгээнтэн ч бэр буулгах ажлыг бузгай сайн гүйцэтгэсэн гэдэг. Найрын эхэнд суух Боролдой өвгөн сархданд халамцаад сэтгэл нь ихэд хөөрч “Манж амбантаны тэнэг санаа, манай гэгээнтэний цэцэн санаа хоёрын дундаас би хожлоо” гэхэд хурсан олон “Яаж хожив, яаж хожив” гэж ирээд л шалгааж гарчээ. Тэгмэгц өвгөн “Би чинь Тэсийн голын унаган хүлэгтэй, Тэрхийн голын хүүхэн бэртэй боллоо шүү дээ” хэмээжээ. Тэр цагаас хойш халхчуудын дунд “Тэсийн голын унага, Тэрхийн голын хүүхэн” гэдэг хэлц үг бий болсон бөгөөд үнэхээр ч нэг үе Тэсийн гол хурдан хүлгээрээ, Тэрхийн гол сайхан хүүхнээрээ Ар халхад магнайлж байсан удаатай юмсанж.

Дашрамд хэлэхэд Тэсийн гол нь бас өөрийн гэсэн домогтой. Нэгэн үзэсгэлэнт бүсгүй сэтгэлтэй залуутайгаа гэрлэж амжилгүй хөгшин ноёнд богтлогдох болжээ. Тэгээд тэр, “Уужим хорвоод гэрлэж болохгүйгээс хойш Ус болж урсах юмсан Нууцхан амрагтайгаа ханилж чадахгүйгээс хойш Нуур болж тогтох юмсан” гэж дуулсаар Булнайн нуруунд гарч булаг болж урссан гэх бөгөөд ухаандаа хөгшин ноёнд очихгүй гэж хөндлөн гулд урсахдаа тэс ондоо тийшээ мяралзан оджээ. Нууцхан ханилсан залуу нь нуур болоод хүлээж байя гэсэн тул гоёл чимэглэлээ зүүгээд голдрилоо даган дэргүүлж гэнэ. Зуйгуул хүнд баригдахгүй гэж замаа өөрчлөн урсчээ. Зангаа хэзээ ч хувиргахгүй гэсээр заавал түүндээ очсон гэнэ. Тэс ондоо тийшээ урссан тэр голыг “Тэс” гэж нэрлэсэн гэх бөгөөд нууцхан амраг нь Увс нуур ажээ. Цэцэрлэг сумын цаахантай байдаг хус, гацуур, шинэс, бургас холилдсон бага шиг төглийг тус нутгийнхан Тэсийн голын гоёл гэж билэгшээдэг ажээ.

Арын сайхан хангайн Тэрхийн голын үе үеийн хүүхнүүд царайлаг сайхнаараа олон түмэнд шагшигдсаар ирсэн түүхтэй билээ. Энэ хавиас Халхын аль ч хошууны ноёд баяд бэр гуйх буюу их, бага хатад буулгаж авах нь их байжээ. Тэр ч байтугай 8-р Богдын үед “Тэрхийн голын хүүхэн” хэмээх хэлц үг улам хүчээ авч, Архангайн Тэрхийн цагаан нуураас Богдын ордонд царай зүс, бие хаа сайтай 18 шивэгчин 12 настайгаасаа ирж 32 хүртэлээ үйлчилсэн гэдэг билээ. Ордны шивэгчин болно гэдэг нь тийм амар биш, царайлаг, нуруулаг байхаас гадна янагийн эрдэмд төгс боловсорсон байх ёстой. Тиймээс Богдын шадар туслахууд шивэгчингүүдийг шилж сонгож авахдаа маш нарийн сонголт хийдэг байжээ. Аливаа шивэгчинг 32 нас хүрмэгц нь ордоноос тусгай цалин пүнлүүтэйгээр халж ноёдын гэрийн үйлчлэгч болгодог, эсвэл мөрөөр нь орхидог байж. Гэвч 20 жил янаглахуйн эрдэмд нялхарсан хүүхнүүд жирийн амьдралаар явна гэж бараг үгүй. Ер нь Богдын ордноос л Нийслэл хүрээний дууч эмсийн давхраа бий болсон гэдэг билээ. 8-р Богдын үед Архангайн Тэрхийн голоос “Ухаа хонгор” Юмнэрэн хэмээх үзэсгэлэн төгс бүсгүй Богдын ордонд шилэгдэн очиж байсан түүхтэй.

Мөн Тэрхийн голоос “Гоё ажаа” хэмээх хочит Янзага хатан халхад нэр алдраа дуурсгаж байв. Хорьдугаар зууны эхэн үед амьдарч асан халхын цуутай хүүхнүүдийн нэг бол Янзага хатан мөнөөсөө мөн. Учир нь Янзага хатан манай зарим зохиолчийн бүтээлд мөнхөрчээ. Нутгийн нэртэй баян Дансранжавын ганц охин Янзагыг 17 настай байхад нь Тариатын хүрээнээ Майдар цам үзэж явсан Заяын гэгээн Жамбацэрэн олж хараад түүнд бэлэг сэлт өгч явсан гэдэг. Тариат, Цахирын хүрээний харчуудыг лам харгүй хуйлруулж явсан Янзага бүсгүйд нутаг усныхан нь төдийгүй холын хошууныхан ч сүй тавьдаг байж. “Гоё ажаа” сайхан хүүхэн төдийгүй бусдаар тоглоом тохуу хийж наргидаг, их наргианч даажинтай нэгэн байжээ. Нэг удаа нутгийн ноёны агь найран дээр “Гоё ажаа”-д сэтгэл алдууран сээтгэнэхэд Янзага “Та надтай уулзахыг хүсвэл хоёулаа морьтой уралдъя. Таныг түрүүлбэл би уулзана” гэжээ. Цаадах нь ихэд баясаж “Тэгье л дээ” гээд мориндоо мордоод ухасхийтэл эмээлтэйгээ сугаран унажээ. Учир нь “Гоё ажаа” ноёны агийн морины эмээлийн олмыг амжаад тайлчихсан байж. Янзага хүүхэн бага залуудаа нутгийн савсаг, хүүхэмсэг харчуудыг янз бүрийн аргаар чаддаг байсан бөгөөд түүнтэй багадаа тоглож өссөн нэгэн дүрсгүй лам залуу тоглоомонд нь оролцон тусалдаг байж. Жишээ нь тэр Янзагын унтдаг бага гэрт эмэгтэй хүний хувцас өмсгөл, зүүсгэл зүүгээд харчуудыг хүлээж хэвтэх бөгөөд савсаг харчуул харанхуй гэрт орж ирээд Янзагыг орлон тоглогч ламыг элдвээр чангаана. Тэгэхэд нь мань лам эмэгтэй хүн шиг янаглан элдвээр аягладаг байсан бөгөөд цаадуул нь улайран ноцолдох үед хажуудаа байсан түмпэнтэй үхрийн баасаар нүүр нүдгүй шавж орхингоо чанга дуугаар хашгирна. Тэгмэгц Янзага хүүхэн зарцын хамт гаднаас гүйн орж ирээд мөнөөх савсаг эрийг нүүр хий газаргүй болгох жишээтэй. Олон арван савсаг эр ийнхүү үхрийн баасаар нүүрээ шавуулж байсан гэдэг. Нэг удаа нутгийнх нь баян тайж тэднийд ирж дайлуулаад нэлээд согтжээ. Үдэш болох үеэр баян тайж Янзагыг гарч уулзъя гэж нүд ирмэсэн байна. Тэгээд уулзмагцаа түүнд алтан ээмэг бөгж атгуулж, Янзага хүүхэн ч бэлэг сэлтэнд нь талархсан дүр үзүүлээд шөнө нь нууц дохиогоор учрахаар тохиролцжээ. Янзага түүнд хандаж “Би аавын орны өмнүүр унтана. Таны хуруунаас нарийн утас уячихаад нөгөө үзүүрийг нь би өөрөө атгаад хэвтэнэ. Таныг утаснаас чангаахаар би дохиог чинь ойлгоод таны өвөрт яваад орчихъё” хэмээжээ. Сайхан хүүхэн өвөртлөхөөр болсон тайж их л баясгалантайгаар баруун орон дээр буруу харж хэвтээд Янзагын өгсөн утасны үзүүрийг атгаад худлаа хурхирч гарсан байна. Харин Янзага өөртөө байгаа утасны үзүүрийг аавынхаа хүзүүн дэх сахиуснаас сэмхэн уячихаж. Төдөлгүй өөхөн дэн унтарч хүмүүс нойрсох үеэр өнөөх савсаг тайж утсаа таттал цаад хүн нь ер ажиггүй байв гэнэ. Гайхсан эр хэд хэдэн удаа хүчтэй таттал “Хэн бэ?” гэх ууртайхан дуу гарч Янзагын аав өндийгөөд иржээ. Эхнэр нь сандран дэн барьтал савсаг тайж өндийгөөд суучихсан утасны үзүүрээс дугтарч суусан гэдэг. Тиймээс Янзагын аав “Энэ одоо юун утас вэ. Хүн унтуулахгүй хаашаа янзын золиг вэ. Чи ер нь ямар санаа агуулаад байна аа” гээд тайжийг хөөгөөд явуулсан гэдэг. “Гоё ажаа” гучин нас хүртэлээ хүнтэй суулгүй энэ мэтээр савсаг эрчүүдийг дамшиглаж, бас шунал тачаалыг нь хөдөлгөж байсаар нутгийнхаа нэгэн уртын дуучин, бөх залуутай гэрлэж, үрээр өнөр, үрээгээр баян, түүнчлэн нутгийн олондоо “Гоё ажаа”, “Янзага хатан” гэх мэтээр авгайлуулсан шиг сайн сайхан амьдарч байгаад жар гаруй насандаа бурханы оронд оджээ.

Дээхэн үед Архангайн Тамирын гол, Тэрхийн голоор нутаглаж явсан Магаддарь хэмээх сайхан бүсгүй Манж, Монголын түүхэнд нэрээ үлдээсэн байх аж. 18, 19-р зууны үед Манж нар Ар халхын ноёдыг урвуулж авахын тулд юуны өмнө үзэсгэлэн төгс гүнж нараараа урхиддаг, зарим ноёдыг бүр хайртай хатнаас нь салгаад хүчээр Бээжинд аваачиж суулгадаг байжээ. Ингэж Манжийн хүргэн болсон ноёдыг “Эфү” гэж нэрлэсээр ирсэн түүхтэй. Тэрхийн голын сайхан хүүхэн Магаддарийн эр нөхөр Наянт ванд иймэрхүү хувь заяа тохиож, сайхан хань Магаддариасаа аргагүйн эрхэнд салж сарниж байсан түүхтэй юмсанж. 1984 онд хэвлэгдсэн “Монгол ардын уртын дуу” хэмээх номонд “Уртын сайхан хүрэн” хэмээх дуу бий. “Уртын сайхан хүрэн минь, Уужмын холоос гишгэгдэлтэй зэ, Уйдашгүй та нараасаа, Ийм л хол суудаг билээ зэ” гэж эхэлдэг. Энэ дууг уг номонд тайлбарлахдаа “Наянт ванд Манжийн эзэн хаан өөрийн гүнжийг хатан болгож өгсөн тул тэрбээр арга буюу гүнжийн аясыг дагаж харийн нутагт одохдоо үзэсгэлэнт хатан Магаддариа гэрт нь буцааж, сайн түшмэл Мянганбуугаа орхин уртын сайхан хүрэн морио унаж явахдаа зохиосон” гэж өгүүлжээ. “Уртын сайхан хүрэн” дууны өөр нэг хувилбарт,
“Хол Бээжинд суудалтай билээ зэ
Хоёр богд дүүтэй байлаа
Гурван Тамир нутагтай билээ зэ
Гурван богд дүүтэй байлаа
Манжийн хааны гүнж байвч
Магаддарийг минь гүйцэх үү дээ
Манжийн хиа олон боловч
Мянганбууг минь гүйцэх үү дээ” хэмээжээ. Энэ нь хүний нутагт хичнээн сайн сайхан амьдравч уугуул ус, суугуул нутаг, хань ижил, хамтран зүтгэгчдээсээ дайжсан нь хичнээн гунигт явдал болсоныг илчилмой.

Сайн ноён хан Намнансүрэнгийн өргөөнд Нэнсэндэн хэмээх үзэсгэлэн төгс бүсгүй залагдаж явсан бөгөөд энэ нь Догшин цоохор ноён Төгс-Очирын их хатан Цогтдарийн хүү, Ренчинсаш гүнгийн хатан байв. Тэрбээр домогт Тэрхийн голын сайхан хүүхэн байж. Нэг удаа Нэнсэндэн хадам эх Цогтдарь хатныг элдэв муу үйл хийгээд байгаа талаар сэжиг авч, улмаар Намнансүрэн ханыг говиор явах үед нь зориуд бараалхаад “Хүмүүсийн сэтгэл эргээд байна. Ах минь биеэ бодоорой” гэж айлтгахад Намнансүрэн хэлсэнийг нь урвуулан бодолгүйгээр “Муу бэргэн дүү минь хол нутгийн хүн болохоор аав ээж, ах дүүгээ санаа юу. Миний дүү Арын сайхан хангайгаараа нэг яваад ирээч” гэж сэтгэл засах үг хэлж суусан гэдэг. Хожим Цогтдарь хатны хэрэг илчлэгдээд Ринчинсаш тэргүүтэй хүмүүсийг цаазаар авахуулахад Нэнсэндэн хатан “Ариун сэтгэлийг барьж Сайн ноён ханд аюулын дохио өгч байсан” гэдгээр цагаадаж байсан түүхтэй.

Ар Халхын тамгатай 13 хутагтын нэг, Арын сайхан хангайн 6-р Зая бандид Жамбацэрэнг 1932 онд улаан хувьсгалчид цаазаар аваачсан бөгөөд тухайн цаг үедээ Юндэн гөөгөө гэж шагшигдаж явсан энэ сайхан эрийг Архангайн Тэрхийн голын сайхан хүүхнүүд болох Чангаанз, “Улаан” Долгорсүрэн нар энхрийлж явсан байх аж. 1932 онд Зая бандид Жамбацэрэн тэргүүтэй “эсэргүү” нарыг шүүх хурал Нийслэл хүрээнд их л сүр дуулиантай болж, түүнийг харахаар хүрээний гангачуул хуйларч байсан гэдэг. Тэдний нэг болох Цэндсүрэн хэмээх бүсгүй хожим ийм нэгэн дурсамж үлдээжээ. “…Зая бандид Жамбацэрэн гэж халхын цуутай сайхан эр байлаа. Хүрээний хүүхнүүдийн нүдийг булаасан ганган залуу гэлцэн ам дамжин шивнэлддэгсэн. Би тэр хүнийг үзэхсэн гэж мөрөөдөж л явлаа. Тэгсэн чинь нөгөө Жамбацэрэн хутагт эсэргүү болж гэнэ. Орос клубт хэргийг нь таслах юм байна гээд л шуугицгаах. Тэр өглөө нь хар үүрээр босоод, гэрийнхнээсээ нуугдаж орос клубт очлоо. Хүн амьтан дүүрэн. Голдуу л залуу бүсгүйчүүд харагдана. Жамбацэрэн үнэхээр сайхан залуу байсан даа. Богино халимагтай, өндөр гоолиг нуруутай, удаан хоригдож гундсан ч гэлээ өнгөлөг, цэвэрхэн цагаан царайтай, сайхан эр харагдаж байсан. Шүүх хурлыг Гомбожав гэж хүн даргалж байсан. Шүүх цаазын бичгийг үндэслэн Зая бандид Жамбацэрэнг буудан алсугай гэж уншихад хуралд оролцогсод дуу алдан шогширч толгой гудайлган, зарим нь сэмхэн нулимсаа арчиж байж билээ” хэмээжээ. Хэн хүний хараа булаасан ийм сайхан эр хүн Халхын сайхан хүүхнүүдийн соруудтай учирч явсан нь ойлгомжтой. Тэрбээр эрийн цээнд хүрмэгцээ Тэрхийн голын “Улаан” Долгорсүрэн хэмээх үзэсгэлэнт бүсгүйтэй дэр нэгтгэжээ. Хангай нутгаас төрж гарсан хутагтынхаа хатныг сонгохын тулд Зая гэгээний ойр дотны хүмүүс олон арван бүсгүйчүүдээс шилж сонгон байж “Улаан” Долгорсүрэнг тодруулж байсан гэдэг. Мөн Зая бандид эгч дүү Чангаанз, Цэрэнпил хэмээх сайхан бүсгүйчүүлтэй нэр холбогдож явсан байна. Архангай аймгийн уугуул, ахмад зохиолч, зураач, Соёлын тэргүүний ажилтан Сүрэнгийн Жүнш гуай Зая бандид Жамбацэрэнгийн талаар олон жил судалгаа хийжээ. Тэрбээр Зая бандидын хатан “Улаан” Долгорсүрэн, нэр холбогдож явсан Чангаанз, Цэрэнпил нарын тухай ийнхүү хүүрнэсэн юм. “…Хатан Долгорсүрэн бие нуруу тэгш шулуун, царай зүс тунгалаг, номхон даруу, монгол бүсгүйчүүдийн сайн шинж бүрийг шингээсэн нэгэн байв. Хутагтыг хий гүтгэгдсэнээс хойш бэлэвсэрч үлдсэн эхнэр “Улаан” Долгорсүрэн нь хүн ядарвал нутгаа, тураг ядарвал уулаа барааддагийн үлгэрээр танил тал, төрөл садангаа түшиглэн олон хүн цугларсан хот газрыг бараадсан байдаг. 1937 онд хүрээ хийд хаагдсаны дараа энэ хүүхэн Өнжүүлийн баян залуу Сэр-Од гэгчтэй нийлж зах дээр алт мөнгөний наймаа хийж байжээ. Тиймээс зарим хүн энэ хоёрыг Зая бандидийн үнэт зүйлийг зарж баяжсан гэж ярьдаг юм. 1939 онд Сэр-Од өөд болсоноор “Улаан” Долгорсүрэн Гандангийн лам байж байгаад цагчин болсон Балжир гэдэг хүнтэй толгой холбожээ. Балжир гуай уран гартай дархан хүн байсан тул маршал Чойбалсангийн цагийг засдаг байж. Зая гэгээнтэний дэргэд байсан туслах, бараа бологч шадрууд нь дан урлагийн авъяаслаг дуучин, хөгжимчин, ерөөлч магтаалч нар байсан бөгөөд бараа бологч Гочоо нь хуур, хуучир, шанз, лимбэ зэрэг монгол үндэсний бүхий л хөгжмөөс гадна мандолин, гармон зэрэг орос хөгжмийг ч гарамгай сайн хөгжимдөнө. Мөн өмнө нь Зая гэгээний аягачинаар ажиллаж байгаад эцэстээ эхнэр нь болж нэр холбогдож явсан Чангаанз гэх бүсгүй, түүний төрсөн дүү Цэрэнпил хоёр гарамгай шанзчин, дуучин байлаа. Чангаанз хүүхнийг Жимсгэнэ, Алимаа гэх мэт нэр дагалдаж, үйл амьдралыг нь янз бүрээр худлаа бичсэн байдаг юм. Би учрыг сайн мэддэгийн хувьд баримтад тулгуурлан үнэнийг хэлэхэд Чангаанз, Цэрэнпил хэмээх шанзчин, дуучин, урлагийн авъяастай, нуруу тэгш, царай зүс тунгалаг, хэн хүний нүдийг булаахаар эгч дүү хоёр хүүхэн байсан нь үнэн. Эгч Чангаанз нь гэгээнтэний аягачинаар ажиллаж байнга дэргэд нь үйлчилж, мөн дүү Цэрэнпил нь эгчийнхээ нөлөөнд гэгээнтэнтэй ойр дотно байж дуу хөгжмөөрөө баясган цэнгүүлж байсан болно. Эцэст нь эгч Чангаанз нь гэгээнтэний хатнаар нэр холбогдсон нь үнэн болно. Чангаанз нь засаг төр өөрчлөгдөн Архангай аймагт анх хүн эмнэлэг байгуулагдахад анхных нь сувилагчаар орж орос эмчтэй хамт ажиллаж байсан болно. Мөн тус аймгийн төвд анхны улаан булан байгуулагдахад сайн дурын уран сайханчаар орж ший жүжиг болон дуу хөгжмөөрөө олныг баясгаж байсан болно. 1959 онд Архангай аймгийн төвд “Шинэ санаачлага” хэмээх клуб байгуулагдахад миний бие эрхлэгч нь болж байлаа. Тэр үед эгч дүү Чангаанз, Цэрэнпил хоёр сайн дураараа дуулж хуурддаг байлаа. Сүүлдээ дуу хуур нь аймгийн радио нэвтрүүлгээр цацагдаж, улмаар улсын радиогийн фондод орж улс даяар цацагдаж байсан юм. Тэр үед Чангаанз гуайн гэр бүл Ломбо, Цэрэнпил гуайн гэр бүл Шарав гэж тулхтай хүмүүс байсан юм. Энэ хүмүүс дал, наяад оны үед өөд болцгоосон. Зая гэгээнтэн маш цэцэн цэлмэг хүн байжээ. Түүний сайн анд, харгалзагч Аргалдай нь хотын сайхан хүүхэн рүү сэтгэл алдрахад Зая гэгээнтэн “Чамд саван үнэртсэн хүрээний ганган хүүхэн хэрэггүй, сааль үнэртсэн хөдөөний эхнэр хэрэгтэй” гэж зөвлөж байсан гэдэг. Халхын сайхан хүүхнүүдийн түүхийг бичиж буй Ойдов чамд энэ мэдээлэл маш хэрэгтэй шүү” гэж хэлсэн билээ.

Монголын түүхэнд Тариатын бослого гээчийг өдөөсөн гучаад оны эсэргүү нар Тэрхийн голын сайхан хүүхнүүдийг зүгээр байлгасангүй. Архангай аймгийн Тариат сумын харъяат, хэл бичгийн ухааны магистр С.Чулуунбат энэ тухай хүүрнэхдээ “Тэрхийн голын хүүхэн сайхан гэдэг үг эртний улбаатай бөгөөд гоо үзэмж, намба ухаан төгс бүсгүйчүүд өрх бүрт, жалга бүхэнд байсаар иржээ. Хожим эсэргүүний үед “Тунгаамал болор” шиг үзэсгэлэнтэй эгч дүү хоёр болох Маамаа, Цэрмаа гэгч байж. Гэтэл Эсэргүүний төв штаб гэгдэж байсан “Очирбатын яам”-н дээр тэднийг аваачиж “Дарь эх”-ээр тодруулж байсан түүхтэй…” гэсэн бол Тариат сумын харъяат, өндөр настан Б.Дашдорж гуай “Эсэргүү нарын гарт өртсөн сайхан хүүхнүүд зөвхөн хоёр гурваар тогтохгүй ээ. Эсэргүү нарын толгойлогч “Ногоон малгайт” Дамдинсүрэн, түүний гар хөл болох Самбуу дүвчин, Бор гэгээн Самдан, Ээмэгт лам, Түгж жанжин, Жур жанжин, Жамц жанжин нар Тэрхийн голын хамаг л сайхан хүүхнийг олзлон авч дор бүрнээ л “Дарь эх” гэж өргөмжлөөд садар самуун явдалд умбаж байсан түүхтэй” гэж өгүүлсэн юм. “Тунгалаг тамир” кинон дээр “Төрийн заан” Түгжил гэгч олзлогдож ирсэн гурван хүүхний нэгэнд хандаж “Чамайг Дарь эхээр өргөмжилье. Их зан гаргаад байвал Дарь эхийг чинь хусч хаяад шулам болгож орхино шүү” гэх маягийн юм хэлдэг. Энэ нь түүхэн бодит явдлаас сэдэвлэсэн дүрслэл байлаа.

Хэдийгээр Манжийн үеийн нэгэн домгоос үүдэлтэйгээр “Тэсийн голын унага, Тэрхийн голын хүүхэн” хэмээх хэлц үг бий болсон ч тус нутгийн царайлаг сайхан хүүхнүүдийн явдал суудал нь өнө эртний улбаатай ажээ. Энэ тухай эрдэмтэн, судлаачид “Ой тайгын иргэд буюу Шинчи баян Урианхайн нэг салбар манай эриний арваас арваннэгдүгээр зууны үед нүүдэллэн Тэрхийн голын сав нутгаар суурьшсан нь өнөөгийн Тэрхийн цагаан нуур орчмын уугуул иргэд болно. Ийнхүү эртний Ариг уснаа төрсөн Алунгоогийн хойч хацар сайт, өнгө гоо эмс Тэрхийн голд удамшсан учир энэ болно. Хар Кидан, Найман аймгийн угсаа ч буй” гэж тодорхойлсон байдаг.

Эрт цагт Сайн ноён хан аймгийн Далай Чойнхор вангийн хошууны төв болж байсан Тариатын хүрээ нь одоогийн Архангай аймгийн Тариат сумын нутаг, Тэрхийн цагаан нуурын дээд бие Тэрхийн голын хөндийд төвлөрч байсан байна. Ер нь манай эрдэмтэн мэргэд Тэрхийн гол болон Тэрхийн цагаан нуурыг сайтар судалж үзүүштэй. Үүнтэй уялдуулж нэгэн түүх хүүрнэе. “Дайн өдөөсөн дурлал”, “Гоо үзэсгэлэнгээ зэвсэг болгосон хатан хаан”, “Хосгүй баатрыг хөлдөө сөхрүүлсэн үзэсгэлэнт бүсгүй” гэх мэтээр цоллуулж ирсэн эртний Египедийн сүүлчийн хатан хаан Клеопатрагийн гоо сайхны нууц нь Израйль улсын нутагт байдаг “Сөнөсөн тэнгис”-тэй холбоотой болохыг эрдэмтэд нотолжээ. Энэхүү тэнгисийн ус 40 хувийн концентранцтай бөгөөд хүний биед шаардлагатай олон төрлийн эрдэс давс агуулдаг болохоор хүмүүс эртнээс шавар, давсыг нь эмчилгээнд хэрэглэсээр ирсэн байна. Хамгийн сонирхолтой нь тэнгисийн ус маш их нягтралтай тул усанд сэлж чаддаггүй хэнбугай ч мандал дээр нь зүгээр хэвтэж болдог аж. “Сөнөсөн тэнгис”-ийн гайхамшигт үйлчилгээг хүмүүс эрт дээр үеэс мэдэж ашиглаж ирсэн бөгөөд дэлхийн түүхэнд гоо үзэсгэлэнгээрээ мөнхөрч үлдсэн алдарт Клеопатра хатан энэхүү тэнгисийн эрэг дээр гоо сайхны бүтээгдэхүүний бяцхан үйлдвэр байгуулж байсан түүхтэй. Тэрбээр тэнгисийн ус, шаварын үйлчилгээг ихэд үнэлж, найрлага нь гоо сайханд өндөр ач холбогдолтой болохыг мэдэрсэн байж. Орчин үеийн шинжлэх ухаан ч үүнийг нь баталжээ. Африк гаралтай Клеопатра анхандаа тийм ч царайлаг байгаагүй, харин Ромын эзэн хаан Юлий Цезарийн нууц амраг болох үеэсээ нүүр царай нь онцгой сайхнаар гэрэлтэж ирсэнийг ч түүхч, судлаач нар тогтоосон байх аж. Үнэхээр л сөнөж мөхсөн гоц гойд тэнгисийн ус, шавар хүний гоо сайханд ингэж нөлөөлдөг юм бол монголчууд бид эрт цагт үзэсгэлэнт царай төрхөөрөө шагшигдаж явсан Тэрхийн голын хүүхнүүдийнхээ гоо сайхны нууцыг тайлж бас болох юм.

Тэртээ 17-р зуунаас эхлээд “Тэсийн голын унага, Тэрхийн голын хүүхэн” гэсэн хэлц үг бий болж, гурван зуун жилийн турш яригдсаар ирсэн болохоор манай түүхч, судлаач нар Тэрхийн гол болон Тэрхийн цагаан нуурыг бага сага судалсан. Харин дээр өгүүлсэн Клеопатра хатных шиг гоо сайхны нууцархуу юм Тэрхийн цагаан нуур орчим байгаа эсэхийг эдүгээ судлууштай. Учир нь Тэрхийн гол хавьцаа сөнөсөн тэнгис лугаа сөнөсөн галт уулын ул мөр бий. Хойд, урд Тэрхийн гол нийлж Тэрхийн цагаан нуурт цутгадаг бөгөөд энэхүү нуур нь сөнөсөн галт уул болох Хорго уулаас баруун тийшээ далайн төвшнөөс дээш 2060 метр өндөрт оршдог. Эрт цагт Хорго уулыг дэлбэрэхэд оргилон гарсан халуун хайлмал бодис нь Тэрхийн голын хөндийгөөр дүүрч, улмаар Тэрхийн цагаан нуурыг үүсгэсэн болохыг, уг нуур есөн мянга орчим жилийн настай болохыг эрдэмтэн, судлаач нар аль эрт тогтоочихсон. Дотроо хэд хэдэн аралтай, “Нуурын толгой” гэдэг арал дээр нь зундаа “Гогой” гэдэг ховорхон шувуу үүрээ засан өндөглөдөг аж. Түүнчлэн нуурын төв хэсэгт орших Чандмань толгойд “Санхам” нэртэй сайхан үнэрт ургамал битүү ургах бөгөөд алтан гагнуур, бамбай, сөд, дэгд, ямаан сэрдэг, зээргэнэ, таван салаа, ганга тэргүүтэн эмийн ургамлууд ургана. Тэрхийн цагаан нуур болон Чандмань толгойн тухай нутгийн ард түмний дунд яригдсаар ирсэн уран яруу домог олон бий. Хорго уулын хувьд гэвэл Монгол орны унтарсан галт уулуудын дотроос хамгийн сүүлд унтарсан галт уул төдийгүй жаахан хэтрүүлж хэлбэл уур нь савсаж байгаа цоглог шинэхэн уул. Эрт цагт буцлан урсч явахдаа халуун хайлмал “магма”-ын хөөс царцан хагарч 170 орчим сантиметр өндөртэй хүрмэн чулуун гэрийн “Тооно”, “Үүд” бий болон тогтжээ. Иймэрхүү чулуун гэр манай бусад унтарсан галт ууланд байдаггүй юмсанж. Хорго орчмын шаврын царамнаас туйлын ховор, дээд зэргийн эрдэнийн чулуу алмаз олдож байсан бөгөөд үүнийг соц нийгмийн үед эзэрхэг оросууд ашиглаж байсан түүхтэй. Тэрхийн голын хөндий, Хөдөө нуур, Тэрхийн цагаан нуур орчим нь дөрөвдөгч галавын элс хайрга, шаварлаг бал чулуу, бялхмал хүрмэн болон шаварт чулуугаар бүрхэгдсэнийг эрдэмтэд тогтоосон байх бөгөөд Тэрхийн голын үе үеийн сайхан хүүхнүүд магадгүй эндхийн ус, шаврын үйлчилгээг эртнээс мэдэрсэнээр, тэр нь удам сударт нь нөлөөлсөнөөр царай төрх нь Халхын бусад аймаг, хошуудын эмс хатдынхаас илүү ихээр туяаран гэрэлтдэг байсан ч байж мэдэх юм. Сөнөсөн тэнгисийн ус, шаврын үйлчилгээг Нил мөрний хатан хаан Клеопатра ихэд үнэлж, найрлагыг нь гоо сайханд өндөр ач холбогдолтой болохыг 2000 гаруй жилийн тэртээ олоод мэдчихсэн байхад өнөө цагт эрдмийн зэрэг горилох гээд зүтгэж буй залуу судлаач нар Тэрхийн голын сайхан хүүхнүүдийн гоо сайхны нууцыг тайлж яагаад болохгүй гэж. Болно болно, болохгүй юм гэж энэ ертөнцөд үгүй.

Тэмдэглэсэн Б.Ойдов

Хүний нүүрийг хамгийн их тодруулж өгдөг зүйл нь хөмсөг.Гэхдээ ерөөс хүнд хөмсөг яагаад хэрэгтэй вэ? гэдгийг та мэдэх үү? Янз бүрийн үед, янз бүрийн оронд хөмсгөнд хэрхэн хандаж ирсэн юм бол?

*Хөмсөгний гол зориулалт нь ерөөс нүүрийг тодорхой байдлаар тодруулж өгөхөд биш, харин толгой, духнаас урсдаг хөлс юмуу борооны усны дусал нүдэнд орохоос хамгаалдагт оршино.Гэхдээ хөмсөний гоо сайхны тухай хэзээ ч мартаж болохгүй, харин ингэхийн тулд хөмсөгийг сайтар арчилж тордох хэрэгтэй.

* Баруун Европт сэргэн мандалтын үед огт хөмсөггүй байх моод дэлгэрч байсан бөгөөд ингэхийн тулд хөмсөгөө тогтмол хусдаг байжээ.

* Хөмсөгний хэлбэр болон бусад үзүүлэлт хүний нүүрийг танихад нэн чухал гэнэ. Гэрчийн этгээд нүдийг бодвол, хөмсөгөөрньхүнийг илүү сайн таньдагнийг АНУ-ын Массачусетсын их сургуульд хийсэн цуврал туршилт харуулсан байна. Гэрэл зурагт хөмсөгийг засч янзалахад, туршилтад оролцогчид өөрсдийн сайн таньдаг хүмүүсийг ч танихгүй байжээ.

* Эртний Египетэд Клеопатрагийн хаанчлалын үед жинхэнэ хөмсөгний оронд хөмсөг зурдаг моод байжээ. Зориудаар хуссан хөмсөгний оронд хөмсөг зурж, ингэхдээ энэ зурсан хөмсөг нь маш урт, шанаанд хүрч байвал, онцгой гоёд тооцогддогбайсан байна.

* Хүний нэг хөмсөгний үсний дундаж тоо 250 байдаг байна.Гэхдээ онцгой өтгөн хөмсөгтэай хүмүүс ч байдаг бөгөөд тэдний хөмсөг бүрийн үсний тоо 1000-д хүрч болдог аж.

* Онцгой урт хөмсөгтэй хүмүүсийг амжилт дагадаг гэсэндомог яриа Азийн зарим оронд байжээ.Харин хөмсөгөө сүлжиж чадсан хүмүүст атаархадаг байсан гэнэ.

*Хөмсөгний үс ньхуйхны үсийг бодвол удаан ургадаг байна.Хөмсөгний үсийг зулгаасны дараа стандарт урттайшинэ үс ургахад ойролцоогоор 4 сар шаардагддаг гэнэ. Хөмсөгний үсзун илүү хурдан ургадаг байна.

* XVIII зуунд Францын дээдсийн хүрээллийнхний дундхиймэл хөмсөг наах моод дэлгэрч байжээ.Ийм хөмсгийг хулганы үсээр хийдэг байсан байна.

* Хүмүүсхөмсөгнийхөө байдлыг тэр бүр хянаж чаддаггүй бөгөөд хөмсөг ньнэлээд байнгын шахуу гэмээрсанамсаргүй хөдөлгөөнөөрөө хүний нууж байдаг сэтгэлийн хөдөлгөөнийг харуулдаг аж.үмүү

* Хөмсөгний тодорхой хэлбэр нь хүний зан чанарын зарим шинжийг харуулдагхэмээн үздэг.Тухайлбал,техникийнталын сэтгэлгээтэй хүмүүс шулуун хөмсөгтэй байдаг, харинмуруйсан хөмсөг ньэзнийхээ сэтгэлийн их хөөрөлтэй, зарим талаар гэнэн,харьцангуй итгэмтхий байдлыг илтгэдэггэсэняриа байдаг.

*Бүх сүүн тэжээлтэн хөмсөгтэй байдаг, гэхдээ хүмүүст хөмсөг нь нүцгэн арьсан дээр л ургадаг. Энэ онцлог нь хүнд хувьслын явцад бий болсон хэмээн үздэг байна.

Үүнээс гадна:

*Одоо ч зарим лалын шашинт оронд эхнэр нь хөмсөгнийхөө үсийгзулгаахын тулд нөхрөөсөө зөвшөөрөл авах шаардлагатай байдаг байна.

*Тажикистанд хэрвээ хөмсөг ханшаарын хажууд хүртэл ургасан байвал,онцгой гоёд тооцдог байна. Энэ хэсгийг тусгай харандаагаар будах нь цөөнгүй байдаг гэнэ.

*Хүний зан чанар нүүрнийх нь төрх байдлаас шалтгаалдагийг судладаг физиогномикийн ухаан ньхөмсөгт нүдний адил мөн тийм анхаарал хандуулдаг байна.

*Ф.Эймс гэдэг хүн 2006 он гэхэд хамгийн урт хөмсөг (8 см) ургуулж дөнгөжээ.Тэгээд энэ хүнГиннесийн номонд орсон байна.

С.Инда

bataar.mn

Асуултад хариулж найз залуугаа аль хэсэгт хамаардагийг мэдээрэй.

1. Түүний өрөөнд орход нүдэнд тусдаг зүйл…
а. Зурагт, гэрэл зургийн аппарат, ханын зураг
б. Хөгжим, чихэвч, гитар, CD
в. Эмх замбараагүй байдал, гэрийн шаахай

2. Тэр ихэвчлэн чиний юунд дуртай гэж ярьдаг вэ?
а. Гадаад төрх
б. Дуу хоолой
в. Үнэртэй ус, дулаан гарт

3. Тэр юу ч ярьсан ярианых нь хэмнэл…
а. Улам өндөрсдөг
б. Нэгэн жигд
в. Улам сулардаг

4. Тэр ямар нэгэн зүйл ярьж байхдаа ихэвчлэн…
а. Байнга дээш харж байдаг
б. Өөдөөс харж ярьдаг
в. Доош хардаг

5. Дуртай дуугаа сонсохоороо…
а. Нүдээ аньж, дуундаа автдаг
б. Дагаж дуулах, хөгжмийн зэмсгүүдийг дуурайж аялдаг
в. Хэмнэлд нь тааруулж бүжиглэдэг

6. Тэр юуг илүүд үздэг вэ?
а. Гэрэл зургийн аппарат, камер
б. Гар утас, хөгжим
в. Спортын хэрэгсэл, үнэртэй ус

7. Өөрийн компьютерийнхээ хамгийн түрүүнд юуг сайжруулах бол…
а. Дүрсний карт
б. Дууны карт
в. Гар, хулгана

8. Чөлөөт цагаараа юу хийх дуртай вэ?
а. Үзэсгэлэн, кинонд явах
б. Дуртай хамтлагийнхаа тоглолтыг үзэх
в. Спорт, наран шарлагын газар явах, үдэшлэгт очих

Хариулт
А их бол
Таны найз залуу харж дурлагчдын хүрээнд хамаарагддаг тул та өөрийн гадаад төрхөндөө анхаарлаа хандуулах хэрэгтэй. Өөрийгөө эрвээхэй гэж бодвол таны далавч бүхнээс илүү тод сайхан байх ёстой.

Б их бол
Хайртай хүн тань сонсож дурлагчдын хүрээнд багтдаг тул та аль болох уянгалаг сайхан дуу хоолойтой байх шаардлагатай. Хэрвээ чимээ шуугианд дургүй бол түүнээс эртхэн холдсон нь дээр. Учир нь түүний байгаа газар чимээ шуугиан, зугаа цэнгэл тасрахгүй.

В их бол
Таны өмнө мэдэрч дурлагч байна. Тэрбээр танд хүрч, үнсэхээс нааш хэрхэн ханддагаа сайн ойлгохгүй байж мэднэ. Өөрийгөө түүнийх гэдгийг ойлгуулахын тулд уянгын аянд түүнтэй бүжиглээрэй.

Бороон дусал тэнгэрээс буун ирэхэд хамгийн ихээр баярладаг хүн та мөн үү? Бороотой өдөр та аз жаргалтай байж, халуун цай, сайн ном, аялгуут хөгжмөөр өөрийгөө шагнадаг уу? Маш олон хүн бороог хүйтэн, нойтон, сайхан биш гэж хэлдэг. Гэхдээ хэрэв та бүрхэг, бороотой өдөрт хайртай бол бусдаас илүү аз жаргалтай байдаг 7 шалтгаанаа олж мэдээрэй.

1. Амьдралыг бүрэн дүүрэн мэдэрч, олон сонирхолтой зүйлийг үзэж харах хүсэл дүүрэн байдаг.

Та өөрийгөө маш өндөр мэдрэмжтэй нэгэн гэж ойлгож болно. Таны мэдрэг байдал, хүсэл тэмүүлэл амьдралын жижиг хэсэг болгоныг анзаарах боломж олгодог. Хэнээс ч санаа зоволгүй хүссэн бүхнээ хийх зориг танд бий.

2. Тэд хором мөч бүрийг мэдэрч амьдардаг.

Аз жаргал судлаач Мэтт Киллинсворт “Track Your Happiness” гэх аппликэйшн бүтээсэн ба хүмүүс үүний тусламжтай аз жаргалтай хором мөчүүдээ тэмдэглэж, хадгалдаг байна. Судлаач үүний ачаар тухайн мөч болгоныг мэдэрч чаддаг хүмүүс илүү аз жаргалтай байдгийг тогтоосон байна. Харин бороонд дуртай хүмүүс бяцхан зүйл болгонд л баярлан хөөрдөг.

3. Өөртөө итгэлтэй байдаг.

Та дөрвөн настай хүүхэд шиг л бороонд баярлан гүйж, бусдын юу гэж бодохыг үл тоодог. Тиймээ, та үнэхээр өөртөө итгэлтэй, бие даасан хүн. Бороонд дуртай хүмүүс өөрсдөөрөө ихээхэн бахархдаг ба өөрийн ийм хүүхдэрхүү зан чанартаа дуртай. Нүүрний будаг урсана уу, хувцас норно уу, огтхон ч хамаагүй. Зөвхөн өөрт сайхан байвал бусад зүйл хамаагүй гэдгийг хэнээс ч илүү ойлгодог.

4. Хүнд хэцүү үеийг даван туулах чадвар өндөр.

“Pluviophiles” буюу бороонд хайртай хүмүүс багахан бороо ч цэцэг ургуулах чадалтайг мэддэг. Амьдралд тань ямар нэгэн хэцүү зүйл тохиолдлоо ч та тэр бүхэн хэзээ нэгэн цагт дуусч, өнгөрсөнд үлдэхийг мэддэг. Үүгээр ч зогсохгүй хэцүү сорилт болгоныг даван туулах чадалтай. Борооны дараа л солонго гардаг шүү дээ.

5. Тэд аливаа зүйлийг байгаагаар нь л хүлээж авдаг.

Бороонд дуртай хүн цаг агаарын байдлыг бусад шиг айхтар хүндээр хүлээн авдаггүй. Хэдхэн дусал бороо болохоос дэлхийн сүйрэл биш шүү дээ. Тэд хэт дэврүүлж боддоггүй. Бас хэт хөнгөн хуймгай ханддаггүй. Ямар нэгэн хэцүү зүйл тохиолдлоо гэхэд бороонд хайртай хүнтэй ярилцахад бүх асуудал шийдэгдэх шиг болдог байна.

6. Уйтгар гуниг дундаас гоо сайхныг олж хардаг.

Бороо шинэ үнэр, шинэ амьдрал, шинэ өнгө авчирдаг шиг бороонд дурлагсад бүх зүйлийг гарган, тайвшруулахын тулд хааяа нэг уйлах хэрэгтэйг мэддэг. Бас тэд хааяахан ганцаардалд тэмүүлж, бүтэн өдрийг ном, кофе, кинон дунд ганцаар өнгөрүүлэх дуртай байдаг. Хөнгөн гуниг, гансрал мэдрэмжүүдийг хурцалж өгдөг гэдгийг та ойлгодог байна.

7. Тэд амьдралын тухай эргэцүүлэл, мэдрэмжээр дүүрэн хүмүүс.

Цаг мөчийг мэдэрч амьдарна гэдэг “бүрэн дүүрэн” амьдрахын нэр. Бороонд дурлагсад дусал бүрийг харж баясан, норж, бүжиглэж байгаа шигээ амьдралын цаг мөч бүрийг мэдэрдэг байна. Тэд гүн бодолд автаж, дотоод руугаа өнгийх дуртай. Бороо шивэрч байхад цонхоор хараад суухдаа тэд бүхий л зүйлийн тухай, бүр юуны ч хамаагүй гүн бодолд автаж, хачирхалтай, содон мэдрэмжүүдээр дүүрдэг байна.

-Монгол наадмын түүх-

Нараар наадаж, хураар аргадсан наадмын өглөө наадамчин олон үндэсний хувцсаараа ижилсэн гоёж, уяан дээр шандаст хурдан хүлэг эргэцэж, хүчит бөхчүүд наадмын талбайдаа өрж, эрхий мэргэн харваачид цэц мэргэнээ сорих эрийн гурван наадмаа Монгол түмэн бахдалтайгаар тэмдэглэдэг билээ.

Дэлгэр Монголоороо дэнж хотойтол баярлах дэлхийн ганцхан наадмын өглөө ургах наран хүртэл илчээ төөнөн улалзана. Тиймдээ ч монгол түмний уламжлалт наадмыг үзэхээр гадны жуулчид жил бүр манай улсыг зорин ирдэг. Тэд нүүдэлчдийн хэв маягийг хадгалж үлдсэн цорын ганц улс гэдгээр нь бахархаж, бишрэх басхүү дэлхийг байлдан дагуулж байсан Их Эзэн Чингис хааны өлгий нутагт хөл тавих тэр л хүсэл, мөрөөдлөө биелүүлдэг болов уу.

Үндэсний их баяр наадмаар зургаан насны 2400 орчим хурдан морь, 30 орчим км газарт шандас юугаа сорин уралддаг нь манай гараг дээрх хамгийн том морины уралдаан учраас гадныхан уулга алддаг юм билээ.

Нүүдэлчдийн анхны наадам Хүннүгийн үеэс эхтэй болохыг Хятадын судар бичигт тэмдэглэн үлдээжээ. Хүннүчүүд зуны дэлгэр сард хурдан морь, хүчит бөх, сур харваагаар хурд, бяр, цэц мэргэнээ сорьдог байсан нь түүхийн хуудаснаа шарлан үлдсэн байх .1206 онд Их Монгол улсыг тунхаглаж, Тэмүүжинг Чингис хаанд өргөмжилснөөс эхлэн эрийн гурван наадам буюу Төрийн их ёслол, баяр наадам хийдэг уламжлал тогтсон байна.

Улмаар 1925 онд Засгийн газраас Ардын наадмыг тэмдэглэх тухай тогтоол гаргаж долоодугаар сарын 11-нд тэмдэглэж байхаар болжээ. Үүний дараа 1946 онд Х.Чойбалсан Монгол Улсын тусгаар тогтнолыг албан ёсоор зөвшөөрүүлсэн түүхэн үйл явдлыг тэмдэглэж, тэр жилийн наадмыг өндөр дээд хэмжээнд зохион байгуулахад ихэд анхаарсан байна. Энэ үеэс Ардын хувьсгал ялсны ой хэмээн наадмыг нэрийдэж эхэлсэн. .

Харин 1996 онд Их Монгол Улс байгуулагдсаны 790 жилийн ойг баяр наадмаараа тэмдэглэх болсон гээд наадмын тухай үүх түүхийг баяжуулах болсон юм.

Монгол хүн бүрийн хүүхэд насны дурсамж үндэсний их баяр наадамтай салшгүй холбоотой. Наадам үзэж, цэнгэлдэхийн гадаа тухлан хуушуур идэж, улаан ус уун  бөхчүүдийг дэргэдээс нь харж бишрэн харваачдын нумыг татахсан хэмээн мөрөөдөж, хурдан морины хүүхдүүдэд атаархдаг байгаагүй гэж үү.

Жил жилийн наадам монгол хүн бүрийн сэтгэл дэх их омогшлыг бадраан төрт ёс уламжлалаараа бахархах сэтгэлийг өөрийн эрхгүй төрүүлдэг.

-Дэлхийд ганцхан Монгол наадам-

Үндэсний тусгаар тогтнол, эрх чөлөө, түүх, эх хэл, соёл уламжлалаа нандигнах их үйлсийг үеийн үед бүтээх Монгол наадам өргөн дэлгэр эхэллээ. Дэлхийд ганцхан Монгол наадам энэ цагийг гэрчилж, өмнөх түүхийг бататгаж, ирээдүйг гэрэлтүүлэх түүчээ нь юм. Энэ л өдөр эх орны минь өнцөг булан бүрт эцэг өвгөдийн үеэс уламжлуулан ирсэн их түүх, соёлын гайхамшгийг наадамчин олон маань нүүрэндээ мишээл тодруулан ёс жудагтайгаар тэмдэглэн өнгөрүүлдэг.

Энэ удаагийн улсын их баяр наадмаар олон тэгш ой тохиож, 1024 бөх 10 даваанд барилдана. Үндэсний их баяр наадмын тухайх уулийн Үндэсний бөхийн барилдаан гэсэн долдугаар дугаар зүйлд зааснаар  1024 бөх барилдаж байгаа тохиолдолд Улсын арслангаас доош цолтой бөх ес давбал Улсын арслан цол өгөх юм байна. Хэрэв тэр бөх 10 давж түрүүлбэл Улсын аварга цол олгоно. Харин Улсын арслан болон түүнээс дээш цолтой бөх түрүүлбэл хуулийн ердийн журам үйлчилнэ. Өөрөөр хэлбэл, Улсын арслан цолтой бөх Улсын аварга цол авах юм. Улсын аварга цолтой бөх түрүүлбэл Улсын даян аварга цол авна. Улсын даян аварга түрүүлбэл Улсын дархан аварга цол авна гэж хуульд заажээ.

Тулгар төрийн 2226 жил, Их Монгол Улс байгуулагдсаны 811 жил, Ардын хувьсгалын 96 жилийн ой, Үндэсний их баяр наадмын нээлт тун удахгүй болно. Өнгөрсөн жил УДЭТ-ын Ерөнхий найруулагч Н.Наранбаатар Монгол түмний аж амьдралыг Хүннү гүрнээс улбаалуулан харуулсан бол энэ жил дахин тэрээр наадмын нээлтийг нээхээр хэдийнээ Төв цэнгэлдэхэд түүний баг хамт олон байраа эзэлжээ.

Их Эзэн Чингис хааны үеэс эрийн гурван наадмаа тэмдэглэж, хүчит бөхчүүд нь эр бяраа гайхуулж, эрхий мэргэн харваачид нь цэц мэргэнээ сорьж, шандаст хурдан хүлэг нь хурд хүчээ үздэг байсан өвөг дээдсийн үрс билээ бид.

Миний Монголын наадам нарыг аргамжиж, наадамчин олныг сэтгэлийг баясгаж, Төрийн дууллаа эгшиглүүлж, дуу хууртайгаар өргөн дэлгэр өрнөх болно.

Дэлхийд ганцхан наадмаараа , дэнж хотойтол сайхан наадаарай.

Бүсгүйчүүдийн хөл, алхаа, хөлийн тавилтаар нь “Ямар хүн бэ?” гэдгийг мэдэж болдог гэнэ. Богино хөлтэй бүсгүйчүүд сэтгэл санаа нь тогтворгүй байсан ч итгэл дүүрэн алхаж чаддаг нь судалгаагаар нотлогджээ. Тэд амьдралд тулгарах бэрхшээлийг даван туулах чадвартай, сэтгэлээр унадаггүй болохоор асуудлыг хоромхон зуур шийдвэрлэдэг, бодлогогүй алхам хэзээ ч хийдэггүй улс. Хааяа санаанд оромгүй зүйл хийх ба үзэл бодлоо ч өөрчилж чаддаг.

Урт хөлтэй бүсгүйчүүд их романтик, мэдрэмтгий, мөрөөдөмтгий хүмүүс байдаг. Тийм ч учраас өөрт тулгарах асуудлыг шийдвэрлэж чаддаггүй. Өөрийн бодол санаанд тууштай байж чаддаггүйгээсээ болоод аливаа зүйлийг хийх нь тэдний хувьд хүндрэлтэй санагддаг.

Хайр дурлал нь бүтэмжтэй бүсгүйчүүдийн алхаа маш хөнгөн шингэн байдаг. Тэд толгой өргөн харц дээгүүр алхцгаадаг. Харин өлмийгөө дотогш гишгэж алхадаг бүсгүйчүүд маш эмзэг, өөртөө итгэлгүй хүмүүс байдаг. Тэд бусадтай харилцахдаа тааруу тул ганцаарддаг.

Та зогсож байна уу, сууж байна уу хамаагүй хөлөө хэрхэн тавьдагаас таны зан чанарыг таниж болдогийг та мэдэх үү?

1. Хөлөө нийлүүлэн тэгш зогсдог бүсгүйчүүд аливаад хашир ханддаг, төлөв томоотой, тэвчээртэй хүмүүс байдаг. Тэд сайн анд байж чаддаг тул бүгд түүний үгийг л сонсодог. Гэвч хүйтэн хөндий байдлаасаа болоод хүмүүстэй хэл амаа ололцож чаддаггүй.

2. Нэг хөлөө тулгуур болгон нөгөө хөлөө урагш тавиж зогсдог бүсгүйчүүд анхаарлын төвд байх дуртай улс. Тэд юу хүсч байгаагаа мэддэг, түүнийгээ ч авч чаддаг, өөрийн санаа бодлоо жолоодох чадвартай, ямар ч үед уян хатан бодлогыг баримталж, хэрэгтэй зүйлийг хийж чаддаг. Өөртөө итгэлтэй байдал нь тэдэнд эрх мэдлийг олгодог гэж болно.

3. Хөлөө салгаж зогсдог бүсгүйчүүд шинэ зүйлээс хэзээ ч татгалздаггүй, өөрсдийхөөрөө зүтгэдэг улс байдаг. Хэрвээ эргэн тойрныхонтойгоо харилцахдаа уян хатан байж бусдыг сонсож сурахгүй бол ганцаардаж болзошгүй.

4. Хөлөө солбин зогсдог бүсгүй бодсон зүйлээ хэрэгжүүлэх гэж яардаггүй, эрх мэдэлд дуртай, шуналтай, сэтгэлийн хөөрөлтэй, дэврүүн зантай улс байдаг. Эдгээр зан чанар нь тэдний овжин байдлыг өдөөж өгдөг. Удирдан чиглүүлэх харилцааны арга барил, эрч хүч, тэсрэлт нь тэдний мөн чанар боловч хааяа ч гэсэн дэврүүн сэтгэлээ барьж сурах хэрэгтэй.

5. Ихэвчлэн нэг хөлөө нөгөө хөлөөрөө ороож суудаг бүсгүйчүүд даруу төлөв, өөртөө итгэлгүй, шийдэмгий бус хүмүүс байдаг. Тэдэнтэй харилцахад хүндрэлтэй ч, гоо үзэсгэлэнг нь бусдын харцыг татаж, өөрийгөө зөвөөр ойлгуулж, хайрлуулдаг.

6. Хөлөө ачиж суудаг бүсгүйчүүд өөртөө итгэлтэй байдаг. Ухаанаа зөв ашиглаж чаддаг тул амьдралд байр сууриа амархан олдог.

7. Хөлөө нийлүүлэн урагш тавьж суудаг бүсгүйчүүд илэн далангүй, шулуун шударга, зарчимч улс байдаг. Гэвч хэтэрхий зарчимч зан нь бусдад төвөг учруулдаг. Гаднаасаа хүйтэн хөндий харагдах боловч тэд сайхан сэтгэлтэй, алтан зүрхтэй улс.

8. Хөлөө нийлүүлээд өсгийгөөрөө тулан, өлмийгөө өргөж суудаг бүсгүйчүүд даруухан, зожиг, зэмлүүлэх дургүй, маш мэдрэмтгий, эмзэг улс. Тиймээс ноцтой асуудлын талаар тэдэнтэй ярьвал ямар ч авир гаргаж магадгүй тул болгоомжтой харилцдаг. Харин энэ байдал тэдэнд ганцаардмал юм шиг сэтгэгдэл төрүүлдэг.

9. Өсгийгөө нийлүүлэн өлмийгөө хоёр тийш нь салгаж суудаг бүсгүйчүүд шийдэмгий бус, хатгуур зантайгаа мэддэгч үүнийгээ засч чаддаггүй. Ганцаараа байх дуртай, зөвхөн ойр дотныхонтойгоо л харилцдаг. Гэвч хааяа өөрийгөө хэт үнэлдэг зантайг эс тооцвол тэд бусадтай хэл амаа сайн ололцдог, хүнийг сайн таниж чаддаг.

10. Хөлөө урагш болгон нэг хөлөө нөгөө дээрээ ачиж суудаг бүсгүйчүүд эрх мэдэлд дуртай, хартай хүмүүс ба鬬даг. Үргэлж юмны эхэнд байж, удирдаж зөвлөх дуртай. Энэ зан чанар нь бусдад таалагддаггүй. Харин тэд бусдад зөвлөдөг шигээ шийдвэр гаргаж чаддаггүй.